background image
MEDI-
SfEEr
421
21
3 oktober 2013
aCtUaLItéS MédICaLeS
GeNeeSkUNde
een overprikkelbaarheid van de myocyten",
legt Nicolas floris uit, en hij preciseert:
"De eerste elektrocardiografische tekens
zijn spitse, smalle en symmetrische T-gol-
ven
(
Tabel 1). Als de hyperkaliëmie erger
wordt, ontstaan geleidingsstoornissen met
afplatting van de P-golf of zelfs de verdwij-
ning ervan (wat wijst op een sinusarrest),
een verlengd PR-interval en ST-segment-
verlaging. De verlenging van de intraven-
triculaire geleiding leidt uiteindelijk
tot
een verlenging van het QRS-complex; het
laatste stadium is dat van tachycardie of
ventrikelfibrillatie"
.
Waarom hyperkaliëmie?
Massale celvernietiging, insulinetekort en
­ duidelijk zeldzamer ­ niet-selectieve
bèta blokkers en digitalispreparaten, kun-
nen de transfer van kalium van het intra-
cellulaire milieu naar het extracellulaire
milieu in de hand werken (
Tabel 2).
Hyperkaliëmie kan ook te wijten zijn
aan geneesmiddelen die inwerken op
de renine-angiotensine-aldosteronas, aan
kaliumsparende diuretica, aan niet-stero-
idale anti-inflammatoire geneesmiddelen,
in zeldzamere gevallen ook heparine of
cyclosporine. voorschriften voor een ge-
neesmiddel dat stoornissen van de kalium-
huishouding kan veroorzaken, moeten dus
nauwgezet worden opgevolgd. dit geldt in
het bijzonder voor aldosteronantagonis-
ten. voorschriften voor deze geneesmid-
delen in het kader van een behandeling
voor hartfalen moeten dus voldoen aan
zeer strenge richtlijnen uitgeschreven door
de europese vereniging voor Cardiologie
(www.escardio.org).
orale opname van kalium is voornamelijk
een probleem in geval van ernstige nier-
insufficiëntie, als de klaring lager is dan
20ml/min. voedingsmiddelen die rijk zijn
aan kalium zijn onder meer gedroogde
vruchten, avocado, veel groenten en be-
paalde vruchten zoals exotisch fruit. Chro-
nische nierinsufficiëntie gaat gepaard met
een trage stijging van de kaliëmie, die daar-
door duidelijk beter wordt verdragen dan
plotse veranderingen in de kaliëmie.
alvorens al deze etiologieën in aanmerking
te nemen, moet worden gecontroleerd of
het niet gaat om een valse vorm van hyper-
kaliëmie, in het bijzonder als er geen en-
kele voorbeschikkende factor aanwezig is.
deze valse hyperkaliëmie is te wijten aan
hemolyse in het bloedafnamebuisje. een
verhoogde LdH-concentratie kan hier een
nuttig aanwijzing zijn. bepaalde hemato-
logische aandoeningen die worden geken-
merkt door trombocytose kunnen ook
verantwoordelijk zijn voor pseudo-hyper-
kaliëmie; het teveel aan bloedplaatjes geeft
aanleiding tot de vrijzetting van kalium in
het buisje.
En bij hypokaliëmie?
Snel vermoeid zijn en spierkrampen,
spierpijn en constipatie kunnen de eerste
klinische tekens van hypokaliëmie zijn.
door de constipatie komen de patiënten
soms in een vicieuze cirkel terecht: ze ne-
men laxeermiddelen tegen de constipatie,
maar die werken het kaliumverlies via de
ontlasting weer in de hand.
Tabel 1: Elektrografische veranderingen bij hyperkaliëmie.
Tabel 2: Etiologieën van hyperkaliëmie.
QRS-complexen
Kaliumserum-
concentratie
(mmol/l)
Veranderingen
van het ecg
~4
6-7
7-8
8-9
>9
Normaal
Spitse T-golven
Afgeplatte P-golf,
verlenging van het PR-interval,
ST-segmentverlaging,
spitse T-golf
Sinusarrest,
QRS-verlenging
Ventriculaire ritmestoornissen
k+ > 5mmol/l! valse hyperkaliëmieën uitsluiten!
transfer k +
intracellulair
extracellulair
Gebrekkige werking van
aldosteron
Gebrekkige
renale eliminatie
exogene
over-
belasting
- Massale celvernietiging
- rhabdomyolyse
- Hemolyse
- tumorale lyse
- acidose
- Insulinetekort
(diabetische
acidoketose)
- Geneesmiddelen
- bètablokkers
- digitalispreparaten
- Hyperkaliëmische
periodieke paralyse
- Mineralocorticoïden-
tekort
- Ziekte van addison
- 21-hydroxylase-deficiëntie
- Geneesmiddelen
- CeI's/ara-2
- Spironolacton,
amiloride, triamtereen
- trimethoprim
- NSaId's
- Heparine
- Cyclosporine
- tubulopathie
- acute
nier-
insufficiëntie
- Chronische
nier-
insufficiëntie
- Perfusie
- orale
opname