background image
Bloedvaten, Hart, Longen
n
Vol 18
n
Nr 5
n
2013
46
vragenlijsten, de test van Fagerström (Tabel
1a
), de intensiteitsindex (Tabel 1b) of ge-
woon op basis van de tijd die verstrijkt
tussen het opstaan en de eerste sigaret
(Time To First Cigarette). Roken binnen 30
minuten, en meer bepaald binnen 5 minu-
ten na het opstaan, wijst op een zware tot
zeer zware lichamelijke verslaving. Aan de
hand van verschillende biologische metin-
gen kunnen we de graad van lichamelijke
verslaving objectief vaststellen. De meest
gebruikte tests zijn de meting van de stik-
stofmonoxideconcentratie (CO) en die van
het cotinine in de urine of het speeksel.
De CO-concentratie in de uitgeademde
lucht kan makkelijk en goedkoop worden
gemeten met kleine draagbare apparaat-
jes. De meting gebeurt snel en laat toe
om de inhalatiegraad van de tabaksrook
te evalueren, maar is niet specifiek gericht
op tabak. Het resultaat kan worden beïn-
vloed door omgevingsfactoren verbonden
aan de verbranding van organische stoffen,
vooral uitlaatgassen. Bovendien heeft CO
een korte halfwaardetijd van één tot drie
uur en is de concentratie dus afhankelijk
van de tijd tussen de uitvoering van de test
en de laatst gerookte sigaret. Bij niet-rokers
worden meestal concentraties van minder
dan 5ppm waargenomen, bij regelmatige
rokers is de concentratie hoger dan 15ppm.
Cotinine is vandaag de beste marker van de
nicotine-impregnatie. De meting is echter
duurder en voorbehouden voor bepaalde
laboratoria. Met high performance chroma-
tography
blijft de cotinineconcentratie in
de urine lager dan 50ng/ml bij niet-rokers
(10).
Behandeling
De behandeling van de lichamelijke symp-
tomen maakt het stoppen met roken com-
fortabeler en verhoogt dus de slaagkansen.
Op basis van de verschillende richtlijnen kan
de lichamelijke verslaving efficiënt worden
behandeld met nicotinevervangers, vareni-
cline, bupropion of nortryptiline. Deze be-
handelingen verdubbelen het succes na 6
maanden in vergelijking met placebo. Met
varenicline is de kans op succes zelfs drie
keer groter (Tabel 2).
Nicotinevervangers (11)
Nicotinevervangers zijn verkrijgbaar in ver-
schillende vormen: pleisters met variabele
concentraties (5, 10, 15mg of 7, 14, 21mg)
die gedurende 16 of 24 uur worden aange-
bracht op de huid, zuigtabletten (1,5; 2 of
4mg), smelttabletten voor onder de tong
(2 of 4mg), kauwgom (2 of 4mg) of een
inhalator. Deze verschillende producten
kunnen ook worden gecombineerd om de
nicotineaanvoer te moduleren volgens de
specifieke behoeften van elke roker. Het
product is maar efficiënt als de concentratie
hoog genoeg is om de tijdens het roken
geabsorbeerde nicotine te compenseren.
De posologie van de nicotinevervanger kan
worden aangepast op basis van de coti-
ninemeting. De duur van de behandeling
bedraagt gewoonlijk 8 tot 9 weken, maar
kan worden aangepast aan de behoeften
van elke roker. Die kan ze ook maandenlang
gebruiken. De belangrijkste bijwerking van
pleisters is plaatselijke huidirritatie. Orale
vormen gaan vaak gepaard met irritatie van
de slijmvliezen in de mond of de bovenste
luchtwegen, of met de hik of spijsverterings-
problemen die vooral het gevolg zijn van
een onaangepast gebruik van de nicotine-
vervanger. Het is dus belangrijk om de roker
die wil stoppen de correcte gebruiksregels
van deze producten mee te delen. Er is geen
enkele formele contra-indicatie voor het
voorschrijven van nicotinevervangers.
Varenicline (12)
Varenicline is een niet-nicotinehoudend ge-
neesmiddel dat werd afgeleid van cytisine
en werkt als een agonist en een partiële
antagonist van de nicotinereceptoren a42.
Vandaag is dit het efficiëntste geneesmiddel
dat helpt om te stoppen met roken: het per-
centage onthouding is na 6 maanden drie
keer groter dan met placebo. Varenicline
vermindert de afkicksymptomen maar
ook craving, en verlaagt de lichamelijke en
psychologische tevredenheid bij rokers die
tijdens de behandeling blijven roken. De
standaardduur van de behandeling bedraagt
1. Wanneer rookt u uw eerste sigaret na het ontwaken?
binnen 5 minuten
3
binnen 6 en 30 minuten
2
binnen 31 en 60 minuten
1
na 60 minuten
0
2. Hoeveel sigaretten rookt u per dag?
1 tot 10
0
11 tot 20
1
21 tot 30
2
31 of meer
3
Interpretatie van de score:
0-2: zeer lichte verslaving; 3-4: lichte verslaving;
4: matige verslaving; 5: zware verslaving; 6: zeer zware verslaving
Tabel 1b: Intensiteitsindex.
P N E U M O L O G I E