background image
32
I
A
ndrologic
·
V
ol
9
·
nr 2
·
2013
a
thanasius
en
de
heilige
a
ntonius
Athanasius
(Grieks:
A,
Athanásios) (ca. 295-373) was patri-
arch van Alexandrië, kerkvader, en werd
vereerd als een heilige. Hij maakte de
hevige christenvervolgingen onder de
keizers Diocletianus en Galerius mee.
Volgens Athanasius is de herschepping
van de mens alleen reëel als zijn ver-
losser waarlijk God is. Door de Rooms
Katholieke Kerk werd hij later heilig
verklaard en tot kerkvader verheven.
Hij behoort tot de vier belangrijkste
kerkvaders van de Orthodoxe Kerk en
wordt daarom `Athanasius de Grote'
genoemd.
Athanasius schreef de Vita Antonii (het
leven van St. Antonius) (1). Deze Sint-
Antonius was de allereerste monnik en
wordt daarom beschouwd als de vader
van alle monniken. Met hem begon het
kloosterleven in Egypte omstreeks 250
tot 275 en verspreidde het zich gelei-
delijk aan over het hele Romeinse rijk.
Tussen 365 en 373 gaf Athanasius voor
het eerst een uitgebreid verslag van de
verleidingen van de heilige Antonius
in Vita St. Antonii. Rond 388 werd het
werk van Athanasius door Evagrius van
Antiochië in het Latijn vertaald en had
het niet alleen een enorme invloed op
de christelijke theologie, maar beïn-
vloedde het bovendien heel sterk de
religieuze kunst in West-Europa tot in
de tweede helft van de 20
e
eeuw.
Het gaat over de legende van de
grondlegger van het kloosterleven,
Antonius van Egypte. Deze heilige
gaf na het overlijden van zijn ouders
al zijn bezittingen weg, vestigde zich
in de woestijn en leidde er een asce-
tisch leven. De duivel zag in Antonius
een gemakkelijke prooi en begon
hem herinneringen aan zijn rijke le-
ven in te fluisteren. Hij probeerde An-
tonius aan het twijfelen te brengen
door hem te wijzen op de hardheid
van de ascese en de moeizame weg
naar God. De duivel viel hem dag en
nacht lastig, hij probeerde zelfs on-
der de gedaante van een vrouw hem
tot ontucht te verleiden, maar tever-
geefs. Antonius wist zijn driften door
middel van ascese te beteugelen
en liet zich door een vriend in een
grafkamer in de woestijn opsluiten.
's Nachts drong de duivel met en-
kele demonen deze grafkamer binnen
A0514N
d
e
verzoekingen
van
s
int
a
ntonius
:
v
erleiding
voor
de
duivel
of
erotische
hallucinaties
?
Johan J. Mattelaer
Uroloog te Kortrijk,
Member History Office European Association of Urology
W
iemusea,kerkenententoonstellingenbezoektkentuiteraarddeveleschilderijenmetdeverzoe-
kingenvandeheiligeAntoniusindewoestijn,eenvaakvoorkomendonderwerpindeschilderkunst
tussen de 15
e
ende20
e
eeuw.
Indegeestvandemiddeleeuwsemenszijndeverzoekingendoorduivelsengedrochtenzeeraannemelijk.
Indienweechtervanuitdehuidigetijdterugblikken,lijktheteerderomerotischehallucinatiestegaan.
Indezebijdragewillenwehierevenopdieperingaan.
Figuur 1: Sint Antonius Abt, in verzoeking door een stuk goud. Fra Angelico, ca. 1436,
Museum of Fine Arts, Houston.