background image
26
I
A
ndrologic
·
V
ol
9
·
nr 2
·
2013
trogenen, testosteron en LH (7). Meis-
jes van twaalf tot achttien jaar die
alcohol drinken, hebben lagere oestro-
geenspiegels, zelfs als ze maar kleine
hoeveelheden drinken (8). Alcohol
drinken heeft ook een invloed op hun
eetgewoontes en dus bijgevolg op hun
groei. De LH-spiegel daalt (9), terwijl
de menstruatiecycli verstoord zijn.
Soms treedt zelfs een vroege meno-
pauze op. Dergelijke cyclusstoornissen
kunnen ook optreden bij vrouwen die
geen alcoholverslaving hebben maar
wel te veel alcohol drinken (10).
Effect op de
vruchtbaarheid
Dat punt is zowel bij mannen als bij
vrouwen moeilijk te evalueren, omdat
het een multifactorieel probleem
is. Grodstein heeft aangetoond dat
vrouwen die alcohol drinken vaker
onvruchtbaar zijn en vaker endo-
metriose vertonen (1,5 tot 1,6 maal
vaker). De redenen daarvan zijn nog
niet duidelijk (11). In een Deense stu-
die werden 430 koppels gevolgd die
probeerden zwanger te worden. Ook
in die studie kwam onvruchtbaarheid
vaker voor bij vrouwen die alcohol
dronken, zeker bij een grotere alcohol-
consumptie (12). Bij mannen daaren-
tegen werd geen dosis-responsrelatie
gezien in verband met de hoeveelheid
alcohol. Tot slot heeft Eggert in een
studie bij 7.393 vrouwen aangetoond
dat vrouwen die veel dronken, vaker
onvruchtbaar waren (RR = 1,59), maar
er was geen hoger risico op miskraam
of extra-uteriene zwangerschap (13).
De effecten van een matige alcohol-
consumptie daarentegen zijn niet dui-
delijk "maar het is zeer waarschijnlijk",
aldus Petra De Sutter, "dat de `time to
conceive, time to get pregnant', dus de
tijd om zwanger te worden langer is en
dat infertiliteit vaker voorkomt."
a
lcohol
en
zwangerschaP
:
zerotolerantie
Het foetaal alcoholsyndroom wordt
gekenmerkt door de triade geeste-
lijke achterstand, groeiachterstand en
dysmorfie van het gezicht
(Figuur 1).
Voorts zijn er nog psychosociale en
cognitieve stoornissen, die kunnen
aanhouden tot op volwassen leeftijd.
In de recente literatuur wordt vaker
gesproken van "fetal alcohol spectrum
disorder"
, aangezien de afwijkingen zo
uiteenlopend zijn.
Ongeveer een kwart van de zwan-
gere vrouwen drinkt alcohol tijdens
de zwangerschap, meestal occasio-
neel, maar 1,5% drinkt minstens twee
eenheden alcohol per dag. Dat cijfer
verschilt sterk van de ene regio tot de
andere. Ook de prevalentie van foetaal
alcoholsyndroom varieert: gemiddeld
1,9/1.000 levende geboortes met een
risico van 30-40% bij vrouwen die veel
drinken.
Alcohol en de placenta
Alcohol gaat door de placenta. De
concentraties in het foetale compar-
timent (vruchtwater en foetaal bloed)
stijgen snel tot eenzelfde niveau als de
bloedspiegels bij de moeder. De lever
van de foetus kan de alcohol echter niet
snel metaboliseren. De alcohol hoopt
zich dan ook op in het vruchtwater in
concentraties die op het moment dat
de moeder niet drinkt, duidelijk hoger
zijn dan de concentraties in het bloed
van de moeder. Het vruchtwater is dus
een echt alcoholreservoir. De alcohol
werkt in op de proliferatie, de groei en
de differentiatie van de cellen gedu-
rende de hele zwangerschap. Vooral
het centrale zenuwstelsel is bijzonder
gevoelig voor alcohol. Het risico op
spontane miskraam stijgt, maar er is
geen relevante link bekend en het is
evenmin duidelijk vanaf welk niveau
*
Philtrum: zone tussen de neus en de mond
**
Epicanthus: kleine huidplooi aan de binnenkant van het oog
***
Micrognathie: kleine onderkaak
Korte palpebrale ssuur
Korte neus
Afgeplat gezicht
Onopvallend philtrum*
Dunne bovenlip
Epicanthus**
Lage neusbasis
Lichte afwijkingen
van de oren
Micrognathie***
Typische
tekenen
Andere
tekenen
Figuur 1: Dysmorfie van
het gezicht. Het typische
facies van een foetaal
alcoholsyndroom bij de
puberteit.
Pierre Bernard (UCL)