1950 Kraainem
02/785.07.20
www.rmnet.be
Erik Briers
het recht heeft "op kwaliteitsvolle dienstverstrekking die beantwoordt aan zijn behoeften, met
eerbiediging van zijn menselijke waardigheid en zijn zelfbeschikking en zonder enig onderscheid
op welke grond ook, tegenover de beroepsbeoefenaar". Om de autonomie van de patiënt te
respecteren, bepaalt de wet in artikel 7 dat de patiënt recht heeft "tegenover de beroepsbeoefenaar
op alle hem betreffende informatie die nodig is om inzicht te krijgen in zijn gezondheidstoestand en
de vermoedelijke evolutie ervan" (1).
overleven, is een natuurlijk recht. Daarom heeft de overgrote meerderheid van de zorgverstrekkers
niet gewacht op de officiële bekrachtiging van artikel 7 in de wet om hun patiënten te informeren.
Het begrip `persoonlijke autonomie' is echter lange tijd een vaag begrip gebleven. Door de autonomie
van patiënten te doen gelden wil de wet afstand nemen van de paternalistische houding die jarenlang
aanwezig was in de patiënt/zorgverstrekkerrelatie. Met deze wet tracht men dus een nieuw evenwicht
te creëren in deze relatie zonder de asymmetrie tussen de specialist en de leek die verzwakt is door
zijn ziekte te negeren.
bepaald door de asymmetrie als een vaststaand feit te beschouwen. Een positie waarbij de patiënt
enkel zijn gezondheidstoestand moet begrijpen en verder moet instemmen met en meewerken aan
de voorgestelde behandelingen.
informatie te vinden, te lezen, te begrijpen en vooral te gebruiken zodat ieder zelf kan bepalen op
welke manier hij zijn gezondheid wil behouden of herstellen, betekent een radicale verandering in de
opvatting over autonomie. In het eerste geval betekent autonomie de instemming van de patiënt
met keuzebehandelingen die hem worden voorgesteld. In het tweede geval betekent autonomie de
bekwaamheid van de patiënt om zelf en voor zichzelf beslissingen te nemen over zijn gezondheid.
Dit is de betekenis van autonomie zoals ze werd verdedigd door de verlichte filosofen. Zij wilden
dat mensen niet alleen van buitenaf verlicht werden door experts en geleerden, maar dat iedereen
zou beschikken over de vereiste kennis om zijn eigen keuzes te kunnen maken. Dit was vroeger geen
evidentie. Ook vandaag blijft dit een hele uitdaging, naar schatting zou immers bijna de helft van de
Belgen moeite hebben om gezondheidsinformatie te vinden, te begrijpen en toe te passen (2). Deze
uitdaging overwinnen betekent niet alleen maar de persoonlijke autonomie respecteren, maar ook
de middelen bieden aan de patiënt om autonoom te kunnen zijn dankzij informatie en vorming...
2. Cf. rapport van de OESO over geletterdheid van volwassenen,