voert. Data van de ASTER-studie toonden echter ook dat het
rigoureus toepassen van deze strategie er toe leidt dat 11
chirurgische mediastinoscopieën nodig zijn om één vals-nega-
tieve endo-echografie te ontdekken. Hoewel dit vanuit statis-
tisch standpunt geen probleem is, kan dit een ethische horde
zijn. De logisch volgende vraag is of er subgroepen kunnen
worden geïdentificeerd bij wie de chirurgische mediastino-
scopie het meeste baat brengt na een negatieve endo-
echografie. In een post-hocanalyse van de ASTER-studie von-
den de onderzoekers dat toevoegen van mediastinoscopie na
een negatieve endo-echografie vooral zinvol was bij die long-
kankerpatiënten die op beeldvorming verdachte klieren
aviditeit). Bij deze patiënten waren zeven mediastinoscopieën
nodig om één vals-negatieve endo-echografie te ontdekken.
Bij de patiënten zonder verdachte klieren op de beeldvorming
was mediastinoscopie niet in staat om een vals-negatieve endo-
echografie te ontdekken, en dus eigenlijk niet bijdragend.
Integratie van deze gegevens leidt tot een stageringsalgoritme
weergegeven in figuur 4.
integratie van moleculair onderzoek in de diagnostiek van de
patiënt met niet-kleincellige longkanker. Met endo-echografie
wordt niet enkel bijgedragen aan de stagering, maar ook aan de
primaire diagnostiek van longlaesies of metastatische klieren.
Immunohistochemie op fijne-naaldaspiraten is een goed inge-
burgerde techniek, behulpzaam bij de primaire diagnostiek van
longkanker. Bepaling van de EGFR-mutatiestatus en van de aan-
wezigheid van het EML4-ALK-fusiegen zijn vandaag de meest
relevante moleculaire testen. Hoewel die vooral geïndiceerd
zijn bij patiënten met metastatische ziekte, is het belangrijk
te weten dat ze kunnen uitgevoerd worden op het mate-
riaal bekomen bij echo-endoscopie. De voorwaarde is dat
voldoende tumorweefsel aanwezig is in de stalen. De behoefte
aan moleculaire testen hoeft niet automatisch in te houden dat
chirurgische biopten nodig zijn.
longkankerpatiënt nodig is, blijkt een benadering met echo-
endoscopie de eerste keuze te zijn. Biopties van de klieren links
en rechts van de trachea en ook van de subcarinale klieren
moeten steeds nagestreefd worden, ongeacht hun grootte of
ook worden gebiopteerd indien ze te groot zijn of FDG-
opname vertonen op de PET-scan. Het systematische uitvoe-
ren van een chirurgische mediastinoscopie bij patiënten met
een negatieve endo-echografie is op dit ogenblik de standaard
en is de enige manier om een onnodige thoracotomie te ver-
mijden. Er zijn nieuwe data die suggereren dat vooral die
patiënten met vergrote of FDG-avide mediastinale klieren het
meeste kans hebben op een vals-negatieve echo-endoscopie,
zodat zij waarschijnlijk het meeste baat hebben bij een chirur-
gische mediastinoscopie in het geval de echo-endoscopie
negatief is. Patiënten met een onverdacht mediastinum bij
beeldvorming, hebben mogelijk geen baat meer bij een chirur-
gische mediastinoscopie nadat de inwendige echografie nega-
tief bleek. Prospectief onderzoek is nu opgezet om te na te
gaan of deze bevinding bevestigd kan worden.
1.
for the revision of the TNM stage groupings in the forthcoming (seventh) edition of the
TNM Classification of malignant tumours. J Thorac Oncol 2007;2(8):706-14.
Oncol 2012;13(5):e221-e9.
endobronchial ultrasonography according to the proposed lymph node map definition in
the seventh edition of the tumor, node, metastasis classification for lung cancer. J Thorac
Oncol 2009;4(12):1576-84.
ultrasound-guided transbronchial needle aspiration compared with mediastinoscopy for
mediastinal lymph node staging of lung cancer. J Thorac Cardiovasc Surg 2011;142(6):1393-
400.
mediastinal nodal staging of lung cancer : a randomized trial. JAMA 2010;304(20):2245-52.