schrijven wat er met me gebeurde. Ik realiseerde me dit niet tijdens mijn actuele ziekte maar pas
nadien. Wanneer kon ik echt zeggen dat ik genezen was? Overleving is een veel beter concept. En
overleven begint vanaf het moment dat je de diagnose kent. Als patiënt is dit het moment dat je
zeer abrupt met je eigen leven en eigen mortaliteit geconfronteerd wordt en dan moet je jezelf op
één of andere manier kunnen aanpassen. En die aanpassingen zijn nodig voor de onmiddellijke
en voor de eventuele toekomst op langere termijn. Daarom is het concept `overleven' beter dan
`ziekte en genezing'".
wel ik ze graag wat meer wil nuanceren. Ikzelf ben noch oncoloog, noch hematoloog. Maar als
voltijds intensivist word ik regelmatig geconfronteerd met oncologische of hematologische
patiënten. En die confrontatie is meestal het moment waarop deze patiënten in die mate
ziek zijn dat een opname op intensive care (IC) onafwendbaar blijkt. Vaak is er een beeld van
respiratoir falen, septische shock, of multipel orgaanfalen met noodzaak van ondersteunende
therapie, zoals mechanische ventilatie, vasopressoren of zelfs dialyse. Dit acuut kritiek ziek
zijn zal niet enkel invloed hebben op korte termijn maar ook een forse impact hebben op
langere termijn. Bij kankerpatiënten betekent een opname op IC niet alleen een aanslag op
hun directe fysieke en mentale reserves, maar ook een verlenging van hun ziekteproces. Ra-
diotherapie of chemotherapie dient uitgesteld te worden, wat dan weer aanleiding geeft tot
verminderde kansen op genezing en goede revalidatie. Nochtans is de overleving op korte
termijn van IC-patiënten met onderliggende maligniteit in de laatste jaren verbeterd. Maar
`overleven' is een term die onvolledig is.
leven? Hoewel het de kerntaak is van elke arts om zijn patiënt te genezen, te laten `overleven'
kan je die overleving enkel appreciëren als daar ook levenskwaliteit bij wordt ingerekend.
Door levenskwaliteit te integreren in outcome kan je de verbeterde overleving bij kankerpa-
tiënten in een veel breder perspectief gaan beoordelen. Levenskwaliteit is subjectief. Levens-
kwaliteit wordt niet enkel bepaald door het functioneren op fysiek en mentaal gebied, maar
ook door tal van externe factoren zoals familie, socio-economische factoren, werk, religie,
leeftijd, etc. Als arts is een subjectieve parameter moeilijk in te schatten, zeker als intensivist,
aangezien er meestal geen langdurige relatie tussen arts, patiënt en familie bestaat. Artsen
zijn gewoon om te werken met nuchtere cijfers en zwart-witgegevens, zoals CRP, nierfunctie,
ejectiefractie, glykemie, al dan niet overleven. Hoe patiënten hun ziekteproces ervaren en
hoe zij op langere termijn fysiek en mentaal evolueren, daar weten wij weinig van. Veel te weinig.
overleving op korte en lange termijn, maar ook op levenskwaliteit (1). Voor zowel oncolo-
gische als hematologische patiënten vonden we, 3 maanden na ontslag van IC, een daling in
levenskwaliteit. Deze steeg weliswaar 9 maand later (dus 1 jaar na ontslag van IC) maar bleef
toch onder het niveau van de levenskwaliteit vóór IC-opname. Opmerkelijk was dat de grote
meerderheid (92%) van de patiënten opnieuw een opname in de IC-dienst zou wensen.
kankerpatiënten. Ze kan daarom een hulp zijn bij het begeleiden van kankerpatiënten, bij het
nemen van de juiste beslissingen, bij het geven van de meest volledige informatie, bij com-
municatie naar de patiënt en zijn familie. Overleven alleen is niet het belangrijkste eindpunt,
terugkeer naar de hoogst mogelijke levenskwaliteit is dat wel.
1. Oeyen SG, Benoit DD, Annemans L, et al. Long-term outcomes and quality of life in critically ill patients with hematological or solid malignancies:
a single center study. Intensive Care Med 2012, dec 18. [Epub ahead of print]