background image
13
Onco
l
Vol 7
l
Nr 3
l
2013
(IL)-10 en transforming growth factor (TGF), en anderzijds
reactieve zuurstof/stikstof-intermediairen (5). Deze macrofa-
gen zijn bovendien zeer plastisch en blijven bijgevolg reactief op
omgevingssignalen. Indien ze blootgesteld worden aan inflam-
matoire cytokines en bacteriële componenten, worden ze
krachtige cytotoxische en inflammatoire cellen met antimicro-
biële en weefseldestructieve eigenschappen (M1-type, klassiek
geactiveerde macrofagen). Wanneer ze echter blootgesteld
worden aan immuunsuppressieve of Th2-cytokines, of aan
groeifactoren, zoals colony-stimulating factor 1 (CSF-1), verwer-
ven de macrofagen een alternatief
geactiveerd fenotype (M2-type) en
bevorderen ze weefselherstel en an-
giogenese. Er moet echter rekening
mee gehouden worden dat de onder-
verdeling in M1- en M2-fenotypes de
complexiteit van de in-vivosituatie niet
kan weergeven en dat de macrofaag in
gemengde profielen zal voorkomen.
Zo kunnen TAM's tijdens de vroege fa-
sen van tumorprogressie de vorming
van kankercellen bevorderen door de
productie van inflammatoire M1-medi-
atoren (6), terwijl in latere stadia van
de ziekte M2-type TAM's kunnen
bijdragen tot immunosuppressie en
tumorgroei (7). In deze context kon
ons laboratorium aantonen dat in ver-
schillende regio's van de tumor zich
verschillende soorten TAM-subpopula-
ties bevinden die elk een verschillende
activeringstoestand hebben en ver-
schillende functies uitvoeren (8). Tot
deze TAM-subpopulaties kunnen even-
tueel de Tie2-expressing macrophages
(TEM) behoren die een belangrijke rol
spelen in angiogenese (9).
Myeloïde suppressorcellen
Myeloid-derived suppressor cells (MD-
SC's) zijn een heterogene populatie
van cellen bestaande uit myeloïde pre-
cursoren en immature myeloïde cellen.
Deze populatie wordt gekenmerkt
door hun mogelijkheid om T-celrespon-
sen te onderdrukken. Tijdens tumor-
progressie accumuleren MDSC's in het
beenmerg, de milt, het bloed en in de
tumoren zelf (10). Binnen de MDSC-
populatie van muizen kan men echter
twee verschillende fracties onderschei-
den, waarvan humane equivalenten inmiddels beschreven zijn
(11): monocytische MO-MDSC's (CD11b
+
Ly6G
-
Ly6C
hoog
) en
granulocytische PMN-MDSC's (CD11b
+
Ly6G
+
Ly6C
laag
) (12).
Beide populaties gebruiken verschillende immunosuppressieve
Figuur 1: Ontogenie en differentiatie van tumorgeassocieerde myeloïde
cellen. Naar Geissmann et al. (42) en Fridlender et al. (16).
Alle leukocyten worden gevormd uit pluripotente hematopoëtische stamcellen (HSC's). In
het beenmerg geven deze HSC's aanleiding tot de vorming van de gemeenschappelijke
lymfoïde precursor (niet getoond) en de gemeenschappelijke myeloïde precursor (CPM).
Uit de CMP's kunnen zich vervolgens de monocyt/macrofaagprecursor en dendritische-
celprecursor (MDP) en de granulocytprecursor (GP) ontwikkelen. Via een promonocyt-
stadium worden nadien zowel de Ly6C
hoog
- en Ly6C
laag
-monocyten gevormd, die vanuit het
beenmerg naar het bloed emigreren. Monocytaire myeloïde suppressorcellen (MO-
MDSC's) en Tie2-expressing monocyten (TEM) zijn sterk verwant aan monocyten, maar hun
precieze ontogenese is tot op heden onduidelijk. Weefselmacrofagen zijn hoofdzakelijk
afkomstig van de precursoren uit de dooierzak (yolk sac, YS) (43) maar kunnen tijdens
inflammatie ook gevormd worden uit Ly6C
laag
-monocyten. De Ly6C
hoog
-monocyten kunnen
daarenboven ook aanleiding geven tot de vorming van monocyt-afgeleide DC's (Monocyte-
derived DC
, Mo-DC) en inflammatoire macrofagen, die afhankelijk van de tumormicro-
omgeving een M1- of een M2-fenotype zullen bezitten. Voorts kunnen de Ly6C
hoog
-monocyten
ook bijdragen tot de vorming van MO-MDSC's binnen tumoren. De gemeenschappelijke
dendritische-celprecursoren (CDP's) geven aanleiding tot de vorming van plasmacytoïde
dendritische cellen (pDC's) en pre-DC's. In de lymfoïde organen kunnen deze pre-DC's op
hun beurt CD11b
+
-achtige en CD8
+
-achtige DC's vormen. De precieze oorsprong en het
type van TADC's vereist verder onderzoek. GP's kunnen verder differentiëren naar neutro-
fielen die in de tumor kunnen polariseren in een N1- of een N2-fenotype. Granulocytaire
MDSC's (PMN-MDSC's) zijn immature precursoren van mature neutrofielen die sterke
immuunuppressieve capaciteit bezitten. De gestippelde pijlen vertegenwoordigen mogelijke
differentiatiepathways die experimentele bevestiging nodig hebben.