background image
32
Onco
l
Vol 7
l
Nr 3
l
2013
Jammer genoeg komt niet meer dan 20 procent van de patiën-
ten met geïsoleerde levermetastasen in aanmerking voor re-
sectie. Een groot aantal levermetastasen is een slechte prog-
nostische factor (11). Tot op heden staat er echter geen limiet
op het aantal levermetastasen dat gereseceerd kan worden.
Patiënten die in aanmerking komen voor heelkunde dienen
nog over voldoende functionerende resterende levercapaciteit
te beschikken na resectie. Om de resterende levercapaciteit te
optimaliseren, wordt embolisatie van de portale vene, alsook
heelkunde in twee tijden toegepast (12). Dankzij deze nieu-
were technieken kunnen chirurgen veilig tot 70 procent van de
lever reseceren met volledig herstel nadien. Het percentage
patiënten met initieel niet-reseceerbare levermetastasen die
uiteindelijk na inductiechemotherapie wel weggenomen
werden, varieert tussen de 5-15 procent en is afhankelijk van
verschillende factoren, zoals de bekwaamheid en het inschat-
tingsvermogen van de chirurg (13). Gezien er op heden geen
uniforme consensus is, verschillen de criteria voor resectie
tussen verschillende chirurgen en centra.
Een belangrijke doelstelling van de behandeling van niet-
reseceerbare levermetastasen is het bereiken van een maxi-
maal resultaat van chemotherapie, met het oog op heelkunde.
Zelden zal er bij patiënten waar de eerste lijn faalde heelkunde
gepland worden. Immers de responsratio is hoog in de eerste
lijn, en merkbaar lager in een tweede lijn. Eveneens wordt tu-
morprogressie tijdens toediening van chemotherapie meer en
meer gezien als een relatieve contra-indicatie voor heelkundige
resectie.
Oncologische aanpak van niet-
reseceerbare levermetastasen
Onze belangrijkste doelstelling in de aanpak van patiënten met
niet-reseceerbare levermetastasen, is om deze levermetasta-
sen toch over verloop van tijd te kunnen wegnemen. De
overleving op lange termijn van deze groep van patiënten is
vergelijkbaar met de groep waar de levermetastasen initieel
wel reseceerbaar waren. Een analyse van de gepubliceerde stu-
dies en retrospectieve studies bij patiënten met geïsoleerde
levermetastasen toonde een sterke correlatie tussen respons
en de resectieratio. Standaardchemotherapieschema's hebben
een conversieratio van 9-33 procent (1, 15-18). Intensievere
schema's die 5-FU, oxaliplatinum en irinotican combineren
(FOLFIRINOX), bereiken hogere respons- en resectieratio's in
vergelijking met FOLFIRI. In deze laatste, intensievere schema's
is de toxiciteit echter hoger (18). Het toevoegen van biologi-
sche therapie (cetuximab, panitumumab of bevacizumab) aan
FOLFOX of FOLFIRI, kan de resectieratio verhogen
(Figuur 1 en 2). Weliswaar zijn goede gerandomiseerde
studies hierover schaars.
Schema's met bevacizumab
Bevacizumab is een humane, monoklonale antistof gericht te-
gen de vasculaire endotheliale groeifactor (VEGF). Mogelijke
nevenwerkingen zijn de ontwikkeling van arteriële en veneuze
trombo-embolische fenomenen, proteïnurie, met de tumor ge-
associeerde bloedingen, hypertensie en vertraging van de
wondgenezing. Gastro-intestinale perforaties komen spora-
disch voor, doch waakzaamheid is aangewezen bij gebruik van
bevacizumab in aansluiting op palliatieve colorectale stenting. In
zeldzame gevallen wordt melding gemaakt van een posterieur
reversibel encefalopathiesyndroom en congestief hartfalen.
Associëren van bevacizumab aan chemotherapie toonde een
langer progressievrij interval en een betere gemiddelde overle-
ving bij gemetastaseerde colorectale tumoren (19).
In een gerandomiseerde fase III-studie zag men met bevacizu-
mab een betere resectieratio indien dit in combinatie met het
FOLFOX-schema gegeven werd (8,4 versus 6,1%) (20).
De grootste studie hierover betrof de Bevacizumab Expanded
Access Trial
(BEAT) (21, 22), een open-label fase IV-studie die
de veiligheid en efficiëntie van bevacizumab in combinatie met
Figuur 1: Evolutie levermetastasen van een pa-
tiënt met gemetastaseerde colorectale kanker
na twee maanden behandeling met FOLFOX-
bevacizumab met duidelijk verlies van vascula-
risatie.
Figuur 2: Evolutie niet-resecabele levermeta-
stasen van een patiënt met gemetastaseerde
colorectale kanker waarbij na zes maanden
behandeling met FOLFIRI-cetuximab de
levermetastasen resecabel geworden zijn.