background image
18
l
Neuron
·
Vol 17
·
Nr 7
·
2012
tische geneesmiddelen voor de ziekte
van Alzheimer bekleden gedragsevalua-
tieschalen een belangrijke plaats. Sinds
1999 onderzoekt Levy
(9) het effect van
cholinerge geneesmiddelen bij gedrags-
stoornissen in het kader van de ziekte van
Alzheimer. In 2003 benadrukten Benoit
(10) en Pancrazi
(11) de rol van deze ge-
neesmiddelen bij deze symptomen, los
van psychotrope geneesmiddelen. Trinh
presenteerde een meta-analyse van hun
effect op de neuropsychiatrische symp-
tomen en de functionele uitval
(12). In
een studie van Holmes bleken alle scores
verbeterd op 12 weken: agitatie, angst,
apathie, depressie, prikkelbaarheid, enz.
(13) Tot slot worden in het `rapport' van
het Office parlementaire d'évaluation
des politiques de santé
(14) uit 2005 ui-
teenlopende studies en twee meta-ana-
lyses aangehaald, die aantoonden dat
cholinerge geneesmiddelen en meman-
tine effect hebben op de gedragssymp-
tomen.
Niet-farmacologische methodes
Stimulatie
De doeltreffendheid van cognitieve
stimulatie is niet aangetoond en we raden
families aan om patiënten niet in een
moeilijke situatie te brengen onder het
voorwendsel dat `ze hem revalideren
door hem te stimuleren'. Het Institut
Universitaire
van Sherbrooke (Québec)
vergelijkt zijn sociaal-educatieve pro-
gramma met een controlegroep die
ondersteuning krijgt van de alzheimer-
vereniging. Het effect ervan op storend
gedrag is aangetoond, maar het effect op
het psychologische lijden van de mantel-
zorger
(15) niet.
We vermelden nog enkele andere
methodes,zonder evenwel volledig te
zijn:
·
De eerste pogingen gebaseerd op het
oproepen van herinneringen dateren
van bijna 50 jaar geleden, met een
psychoanalytische connotatie van het
type life review. We overlopen deze
in het hoofdstuk over Reminiscentie.
·
`Geheugenworkshops' worden niet
in gezinsverband gedaan: ze worden
geschrapt zodra mislukking angst
creëert.
·
`Cognitieve revalidatie' mobiliseert
de resterende competenties om een
taak opnieuw aan te leren (methodes
op basis van spaced retrieval, vanish-
ing cues
-methode of errorless learn-
ing
).
·
Reality orientation therapy
(16) levert
een massa informatie op voor de
oriëntatie in tijd en ruimte.
·
Naomi Feil
(17) heeft naam gemaakt
met een intuïtieve methode vol goe-
de gevoelens (empathie), die ze
validation therapy heeft genoemd.
Deze technieken vereisen opgeleid per-
soneel en weinig betrokkenheid van de
mantelzorgers.
Educatie van de mantelzorgers
De ziekte van Alzheimer manifesteert
zich op heel uiteenlopende manieren
en is een evolutief proces. Ze leent zich
niet tot een eenduidige behandelings-
techniek. De techniek moet soms
aangepast worden na verloop van tijd.
Dit vereist dat artsen kennis hebben van
de diversiteit van de verschijningsvor-
men en mentaal flexibel genoeg zijn om
de behandelingstechnieken aan te pas-
sen. Tijdens elke consultatie moet het
effect van de samen met de mantelzorg-
er toegepaste techniek worden geëva-
lueerd.
Als voorbeeld nemen we reminiscentie-
therapie,
nog steeds een klassieker, en
twee minder courante methodes, de re-
siliëntie- of veerkrachttherapie en een
communicatiestrategie gebaseerd op de
theatralisatie van de relatie tussen man-
telzorger en patiënt.
Veerkracht, een nieuwe
zorgtechniek?
Veerkracht houdt voor een individu in
dat het akte neemt van een traumatisch
event en een nieuwe voorstelling van de
werkelijkheid formuleert, die de kiem in
zich draagt voor een positieve herschik-
king van die werkelijkheid. Veerkracht of
weerbaarheid zou mogelijk worden ge-
maakt dankzij een vroege persoonlijk-
heidsvorming, door constructieve er-
varingen uit de kindertijd (voor de con-
frontatie met traumatiserende feiten) en
door reflectie, discours. Veerkracht is
een manier om in jezelf de hulpmidde-
len te vinden om het dagelijkse leven
weer coherent te kunnen organiseren,
ontdaan van vroegere schema's en dit
ondanks een vijandige context. Coping
daarentegen, is een strategie waardoor
het individu zich aanpast aan een pro-
blematische situatie, die als valide wordt
beschouwd ­ ze wordt geciteerd door
het Inserm
(18). Andere mogelijke reac-
ties zijn ontkenning, opstandigheid of
vluchtgedrag.
Kan veerkracht worden
aangeleerd?
De werkgroep `veroudering en veer-
kracht', waaraan de auteur deelneemt,
wordt geleid door Boris Cyrulnik. Hij
toonde de realiteit van veerkracht aan bij
mantelzorgers in de ziekte van Alzheimer.
Veerkracht doorloopt verschillende fasen:
mentalisatie, symbolisatie van de nieuwe
situatie en herformulering. Het is een dy-
namisch proces waarbij het trauma in
scène wordt gezet om het zin te geven. In
het kader van het evolutieve proces dat
de ziekte van Alzheimer is, moet je dus
blijk geven van een groot vermogen tot
veerkracht, terwijl het trauma doorgaat en
erger wordt. Het mobiliseert de interne
Veerkracht is een manier om
in jezelf de hulpmiddelen te
vinden om het dagelijkse
leven op een coherente
manier te organiseren.