nomodulerende moleculen functioneren, veroorzaakt ongecontroleerde ontsteking. Dit
kan leiden tot verschillende pathologieën, waaronder reumatoïde artritis (RA). RA wordt
gekenmerkt door chronische ontsteking en boterosie. Potentiële stimuli voor de ontwik-
keling van RA zijn o.a. autoantilichamen, cytokinen en chemokinen. Daarom is de strikte
regulering van de cytokine- en chemokineproductie en hun biologische activiteit bij deze
ziekten belangrijk. Het cytokine tumornecrosefactor (TNF-) is abundant aanwezig in
het serum en synovium van RA-patiënten. Vanwege de belangrijke rol van TNF- in RA
worden de TNF--producerende cellen en de dynamiek van de expressie van TNF- in dit
overzichtsartikel besproken. De directe en indirecte werking van dit cytokine en mogelijke
biologische therapieën voor RA worden tevens samengevat.
e
u
m
functioneren van het humane immuunsysteem. Een strikte
regulatie van het cytokine- en chemokinenetwerk is daarom
essentieel voor een optimale werking van het humane im-
muunsysteem. Ongecontroleerde cytokineproductie wordt
geassocieerd met verschillende ziekten, waar onder reuma-
toïde artritis (RA). Chronische ontsteking en boterosie zijn
twee centrale kenmerken van RA die mogelijk veroorzaakt
worden door stimuli zoals autoantilichamen [reumatoïde
factor en antigecitrullineerde-proteïneanti lichamen
(ACPA's)], pro-inflammatoire cytokinen [tumornecrose-
f actor (TNF-), interleukine (IL)-1 en receptorac-
tivator van nucleaire factor kB-ligand (RANKL)] en
chemokinen zoals IL-8 (1). Het ontstekingscytokine TNF-
is verhoogd aanwezig in het serum en het synovium van
RA-patiënten, waardoor het evenwicht tussen pro- en anti-
inflammatoire cytokinen verstoord is. Daarom wordt sinds
enkele jaren de neutralisatie van TNF- toegepast bij de
behandeling van RA-patiënten (2).
Dit artikel is een samenvatting van een overzichtsartikel
dat eerder werd gepubliceerd in Immunology and Cell
Biology (3).
een prevalentie tussen 0,5 procent en 1 procent. Vrouwen
worden ongeveer drie keer meer getroffen dan mannen
(4). De etiologie is nog onbekend, maar genetische fac-
toren, milieu-invloeden en ook levensstijl (o.a. roken)
bepalen het risico op RA (5). Pijn, stijfheid en synovitis
in de gewrichten zijn typische symptomen van patiënten
met RA.
er een evenwicht tussen botvorming en botafbraak. Bij
patiënten met RA wordt deze balans verstoord in het
voordeel van botresorptie (1). RA is voornamelijk geasso-
cieerd met ontsteking en afbraak van weefsel en structu-
ren in de perifere gewrichten. Botresorptie is afhankelijk
van osteoclasten die aanwezig zijn aan het grensvlak tus-
sen het synoviale weefsel en het articulaire bot. Beenero-
sie zorgt voor de invasie van het gewricht door cellen uit
de synoviale membraan en veroorzaakt pannusvorming.
De pannus is een abnormale laag granulatieweefsel opge-
bouwd uit immuuncellen, bloedvaten en vezelcellen. De