background image
MEDI-
SFEER
420
18
19 september 2013
GeneesKunde
van het dopaminerge systeem (5), en dus
als een ziekte die een fysiopathologie en
een behandeling kan impliceren. Ze be-
schreef ook het fenomeen van summatie
met de vraag of dit fenomeen zich voor-
doet omdat alcohol de fysionomie van de
hersenen verandert, omdat alcohol fragiele
hersenen aantast of door een combinatie
van beide mechanismen.
De experts den-
ken momenteel dat alcoholverslaving meer
dan een ongewenste gewoonte is, het is
een ziekte die meerdere oorzaken heeft en
waarbij een individu, met al zijn sterktes en
zwaktes, in een bepaalde sociale en omge-
vingscontext in contact komt met een ver-
slavend product.
Het individu is vatbaar
In onderzoek bij ratten is aangetoond dat
15-20% van de ratten die cocaïne krij-
gen, progressief een verslavingsgedrag
ontwikkelt en zeer vatbaar wordt voor een
relaps, ongeacht de toegediende hoeveel-
heid cocaïne. Op grond van die resultaten
werd geconcludeerd dat de vatbaarheid
voor verslaving zich uit in een gedrag
voor gebruik dat gekenmerkt wordt door
belangstelling voor het nieuwe en een
zekere vorm van impulsiviteit (6). Deze
vatbaarheid uit zich tevens in een gedrag
dat nauw verbonden is met vroegtijdig
alcoholgebruik, en dat wordt gekenmerkt
door de wijze van gebruik, de craving en
het impulsief zoeken naar de drug. Tot slot
zijn er neurobiologische stoornissen met
plasticiteit van de synapsen in de nucleus
accumbens (die een rol speelt bij de motiva-
tie tot gebruik, welzijn en het memoriseren
van die reacties) en de prefrontale cortex
(noodzakelijk voor de sociale controle en
het nemen van een beslissing). Zo kon
worden aangetoond dat dopaminerge neu-
ronen een fundamentele rol spelen bij de
pathogenese van verslaving.
Als de hersenen verslaafd zijn,
is er een positieve versterking
Bij gebruik van psychoactieve substanties
worden de hersenen regelmatig aange-
sproken, waardoor de natuurlijke productie
van endorfines daalt. Het gevoel van genot
wordt dan alleen nog maar verkregen als
de substantie van buitenaf wordt toege-
diend. Dat verhoogt de tolerantie voor die
substanties en een gevoel van gemis als het
gebruik ervan wordt stopgezet, en leidt er-
toe dat de doses moeten worden verhoogd
om eenzelfde niveau van genot te berei-
ken. De overstimulatie van de systemen
van neurotransmitters door drugs (zoals
alcohol) leidt mettertijd in het algemeen
ook tot mechanismen van contra-adapta-
tie (down-regulation). De activiteit van de
receptoren en de signaaloverdrachtssyste-
men stroomafwaarts wordt beperkt.
Drugs zouden inwerken op het neuronale
circuit van beloning en genot en zouden
een toestand van afhankelijkheid teweeg-
brengen via twee mechanismen: 1) direct,
door de afgifte van dopamine te verhogen
via een effect op het mesolimbische dopa-
minerge systeem en 2) indirect, via een
effect op de activiteit van andere neuro-
transmittersystemen, die op hun beurt de
activiteit van het mesolimbische dopami-
nerge systeem regelen (GABA, opiaten,
serotonine, acetylcholine, NMDA)(7).
Dat resulteert in meerdere afwijkingen die
afhankelijkheid in de hand werken: een ver-
hoogde secretie van dopamine, stoornissen
van de dopaminerge feedbackcontrole
door blokkade van de presynaptische re-
ceptoren en stoornissen van de neuronale
junctie met aanpassing van de postsynap-
tische receptoren. Wat de GABA-recepto-
ren betreft, kan een daling in de subunit
alfa1 mogelijk bijdragen tot het tolerantie-
fenomeen (
Figuur 1A en 1B)(8).
Figuur 1A en 1B: Inducties van het tolerantiefenomeen (8).
Alcoholverslaving
is een ongewenste
gewoonte die
meerdere oorzaken
heeft en waarbij
een individu, met
al zijn sterktes
en zwaktes, in een
bepaalde sociale en
omgevingscontext in
contact komt met een
verslavend product.