ManIfeStatIeS
locomotorische aantasting, ook andere orgaansystemen
betrokken kunnen zijn. Deze extra-articulaire manifesta-
ties kunnen in twee groepen verdeeld worden. De concept-
gerelateerde manifestaties zoals inflammatoire darmziekten,
psoriasis en uveïtis houden verband met het SpA-ziekte-
beeld, komen veel voor (globaal 20-60 procent) en ver-
tonen soms een parallel verloop met de gewrichtsaan-
tasting. Ze brengen een belangrijke comorbiditeit met zich
mee en zijn mede bepalend voor de therapiekeuze (5). De
niet-conceptgerelateerde manifestaties zijn veeleer een ge-
volg van chronische inflammatie en treden slechts zelden
op. Het gaat hierbij om cardiopulmonaire aantasting, nier-
ziekten en neurologische aantasting (Tabel 1). Deze mani-
festaties treden voornamelijk op bij lang bestaande ziekte
en houden geen verband met de gewrichtssymptomen (6).
en darminflammatie. Inflammatoire darmziekten (IBD)
treden op bij 5-10 procent van de patiënten met ankylo-
serende spondylitis. Omgekeerd krijgt tot 10 procent van
de patiënten met IBD gewrichtsaantasting volgens het ty-
pische patroon van SpA (8). De klassieke therapieën voor
IBD zoals sulfasalazine en azathioprine hebben geen effect
op de axiale symptomen van SpA. Monoklonale antistoffen
tegen TNF alfa zijn echter zowel bij patiënten met IBD als
met SpA effectief, waarbij er op dit moment meer bewijs-
materiaal beschikbaar is voor infliximab. Etanercept daar-
entegen bleek niet effectief te zijn bij IBD (6).
en gewrichtsinflammatie was de klinische observatie
artritis kan optreden na een darminfectie met bepaalde
gram negatieve bacteriën zoals Salmonella typhimurium,
Yersinia enterocolitica, Shigella en Campylobacter jejuni.
Deze reactieve artritis is vaak zelflimiterend. Toch ont-
wikkelt 20 procent van de patiënten later ankyloserende
spondylitis (9).
tot 60 procent van SpA-patiënten microscopische tekenen
van darminflammatie vertoont. Hierbij werden morfo-
logisch twee soorten van inflammatie onderscheiden: een
acute vorm, lijkend op een infectieuze enterocolitis, en een
chronisch inflammatietype. Deze laatste vorm lijkt zowel
morfologisch als immunohistochemisch zeer sterk op de
inflammatie die gezien wordt bij de ziekte van Crohn en
kan dus beschouwd worden als een vroeg stadium van deze
ziekte. Acute inflammatie werd vaker gezien bij reactieve
artritis, terwijl de chronische vorm meer voorkwam bij
spondylitis ankylosans (10, 11).
duidelijk klinisch verband tussen de darm- en gewrichts-
inflammatie. Remissie van gewrichtsinflammatie was
geassocieerd met het verdwijnen van de darmletsels.
Daarnaast bleken patiënten met chronische darminflam-
matie bij presentatie een hoger risico te hebben op een
evolutie naar ankyloserende spondylitis. Microscopische
darm inflammatie bij diagnose was, samen met een hoog
CRP en HLA-B27-negativiteit, eveneens een risicofactor
voor het ontwikkelen van van IBD. Ongeveer 20 procent
van de patiënten met chronische darminflammatie bij
presentatie evolueerde in de volgende vijf jaar naar dui-
delijke IBD. Bij afwezigheid van microscopische darmin-
flammatie bij presentatie was de kans op het ontwikkelen
van IBD veel kleiner. Inname van NSAID's bleek geen
invloed te hebben op de prevalentie van microscopische
darminflammatie (12).