OrthO-rheumatO | VOL 11 | Nr 2 | 2013
17
Vdr-knock-outs bovendien minder uitgesproken hyper-
calcemie vertonen in vergelijking met wild-typemuizen,
geeft aan de suppressie van calciuminbouw in bot bijdraagt
tot serumcalcium (Figuur 2, rechtse paneel). Belangrijk
om op te merken is dat onbehandelde osteoblast- en osteo-
cytspecifieke Vdr-nullmuizen geen defecten in botvorming
of mineralisatie vertonen, wat benadrukt dat dit systeem
enkel tijdens een negatieve calciumbalans aangesproken
wordt (11).
Dus, wanneer er onvoldoende calcium via het dieet wordt
opgenomen, zullen de gestegen 1,25(OH)
2
D-gehaltes cal-
cium mobiliseren uit het bot door botresorptie te stimu-
leren en botmineralisatie te onderdrukken. Hoewel dit
systeem essentieel is om normale serumcalciumgehaltes
te behouden, wordt de botmassa en botkwaliteit ernstig
gecompromitteerd met spontane botfracturen tot gevolg
(Figuur 1D).
het belang van vItaMIne d-SIgnalISatIe
In oSteoblaSten en oSteocyten voor
de MIneraalhuIShoudIng
Vdr-activering in osteoblasten en osteocyten draagt niet
enkel bij tot de mineraalhuishouding door de afgifte van
calcium uit het bot te promoten tijdens een negatieve cal-
ciumbalans (vorige sectie), maar ook door de aanmaak van
fibroblastgroeifactor (FGF) 23 in osteocyten te stimuleren,
die zowel een invloed heeft op de calcium- als de fosfaat-
balans.
1,25(OH)
2
D is een potente stimulator van FGF23:
1,25(OH)
2
D-toediening bij muizen resulteert in een toe-
name van FGF23-serumgehaltes, terwijl de concentraties
ondetecteerbaar zijn in systemische Vdr-nullmuizen (8).
Vermits FGF23 zo goed als exclusief in mature osteoblas-
ten en osteocyten geproduceerd wordt (8), spelen directe
Vdr-acties in osteoblasten en osteocyten meer dan waar-
schijnlijk een belangrijke rol in de 1,25(OH)
2
D-gemedi-
eerde FGF23-productie; in vivo confirmatie in osteoblast-
en osteocytspecifieke Vdr-knock-outmuizen blijft echter
nodig. 1,25(OH)
2
D stimuleert FGF23-productie overigens
ook indirect door een onbekende factor vrij te stellen uit
kraakbeencellen van de groeiplaat, die de FGF23-expressie
in osteoblasten stimuleert (12) (Figuur 3, linkse paneel).
FGF23, op zijn beurt, draagt bij tot de regulatie van de
calciumbalans door een verdere stijging van 1,25(OH)
2
D-
concentraties in serum te onderdrukken via de inhibi-
tie van PTH- en CYP27b1-transcriptie (13). CYP27b1,
dat gestimuleerd wordt door PTH, is het enzym dat in-
staat voor de omzetting van inactief 25(OH)D naar actief
1,25(OH)
2
D. 1,25(OH)
2
D en FGF23 maken bijgevolg deel
uit van een klassiek hormonaal terugkoppelingssysteem,
waarbij 1,25(OH)
2
D zorgt voor de activering van FGF23, en
figuur 3: belang van Vdr-signalisatie in osteoblastenen osteocyten voor mineraalhuishouding.
links: Vdr-signalisatie in botcellen speelt een rol in de calciumhuishouding door de calciummobilisatie uit het bot te promoten tijdens een
negatieve calciumbalans, maar ook door de afgifte van fgf23 te verhogen, wat 1,25(oh)
2
d-overproductie zal vermijden door de expressie van pth
en cyp27b1 negatief te beïnvloeden.
rechts: de 1,25(oh)
2
d-gemedieerde afgifte van fgf23 uit osteoblasten en osteocyten onderdrukt, samen met pth, fosfaatreabsorptie in de nier.
figuur aangepast (10).
Calciumhuishouding
Fosfaathuishouding
ê
Ca
2+
in serum
PTH
CYP27b1
1,25(OH)
2
D
Darm:
calciumabsorptie
Nier:
calciumabsorptie
Calciummobilisatie
FGF23
Nier:
fosfaatreabsorptie
(NPT2a, NPT2c)