background image
ÁFENGI
94
95
HUmLaR
Humlar eru klifurjurtir og fást í tugum
mismunandi afbrigða. Í bjórgerð eru blóm
humlaplöntunnar notuð til að gefa bjórnum
beiskju, lykt og bragð. Það magn humla sem fer
í bjórinn segir til um í hvaða magni beiskja, ilmur
og humlabragð skila sér. Flestir ,,venjulegir"
ljósir lagerbjórar eru ekki mjög beiskir og lítið fer
fyrir humlabragði eða lykt. Í öðrum bjórum spila
humlarnir aðal-hlutverk, ekki bara í beiskju,
heldur líka lykt og bragði. Í amerísku stílunum
s.s. American Pale Ale (APA) og India Pale
Ale (IPA) er áherslan á humla mikil. Amerískir
humlar með sítrus-, gras- eða furunálakeim eru
notaðir til að gefa lykt og bragð sem smellpassar
með mikilli beiskju þessara tegunda.
Skjálfti
er dæmi um bjór þar sem amerískir humlar
eru mjög áberandi og gefa bjórnum ferskan
sítruskeim og góða beiskju.
Það er ekki þar með sagt að humlabragð og ilmur
einskorðist við öl, þar sem
Bríó
er lagerbjór með
mikilli áherslu á blómlegan keim humlanna.
maLT
Þegar talað er um malt í bjór þá er yfirleitt vísað
í maltað bygg, sem gefur sykrurnar sem gerið
vinnur svo á til að búa til alkóhól. Aðrar tegundir
malts eru notaðar í bjór og þá má helst nefna
hveiti, rúg og hafra. Malt er þannig samheiti yfir
korn sem hefur verið leyft að spíra til að mynda
ensím sem nauðsynleg eru í bruggferlinu og það
síðan þurrkað. Sú tegund af malti sem notuð er,
segir mikið til um það hvernig bjórinn kemur til
með að bragðast og hvernig áferð hann muni
hafa. Í millidökka bjóra er hluti maltsins sem
notaður er þurrkaður við hærri hita en ella og
skilar því meiri lit og karamellukeim í bjórinn. Í
dökka bjóra er svo oft notað ristað bygg sem,
auk litarins, gefur bjórnum beiskan og ristaðan
keim.
En hver svo sem aðferðin við bjór- eða ölgerðina
kann að vera er ljóst að þessi drykkur hefur
fylgt manninum afar lengi. Elstu rituðu heimildir
um bjór eða ölgerð eru um 6.000 ára gamlar
frá Súmerum (sem í dag telst vera í Íran) og
elsta uppskriftin er tæplega 4.000 ára gömul.
Margir fræðimenn benda reyndar á að ölgerð
hafi átt drjúgan þátt í ýmsum tækniframförum
mannkyns ásamt því að vera mikilvægur þáttur
í myndum þéttbýlis í árdaga. Fáir efast svo um
menningarlegt gildi öls, en það er nokkuð ljóst
að þessi alþýðlegi og göfugi drykkur er fyrir
stóran hluta heimsbyggðarinnar mikilvægur
þáttur í daglegu amstri. Fyrir mestu eru þó að
njóta hans skynsamlega.
Skál!
BJÓR ER EKKI
BaRa BJÓR
Til eru ótal mismunandi tegundir af bjór, en af
einhverri ástæðu virðast samt flest okkar festast
innan ákveðins þægindaramma hugsanlega af
ótta við að prófa eitthvað nýtt. Í hugum flestra
er ,,lagerbjór" ljós, gjarnan tiltölulega bragðlítill
bjór með alkóhólmagn í kringum 5%.
Hið rétta er hins vegar, hvort sem við
lítum á öl eða lagerbjór, að innan hvors
hóps fyrir sig er flóran nokkuð mikil,
eða allt frá ljósum léttbjór yfir í dökkan
bjór með styrkleika á við léttvín.
Leffe
Blonde
og
Affligem Blond
eru til dæmis
gott dæmi um öl sem eru ekki ósvipuð
lagerbjór við fyrstu sýn en hafa flóknari
lyktar- og bragðprófíl, meiri sætu og
meira alkóhól en hinn hefðbundni ljósi
lager.
Bjórmenning ásamt þekkingu á öli
og bjór hefur aukist til muna á Íslandi
á síðustu árum. Sést það m.a. mjög
greinilega á aukningu smábrugghúsa
sem spretta upp á methraða um allt
land. En það er ekki bara aukning á
framboði á innlendum bjór, heldur
hefur úrval erlendra bjóra aldrei verið
meira hér á landi.
Bjór er ekki bara bjór og er hann til margra
annarra hluta nytsamlegur en að svala þorsta.
Líkt og léttvín er hægt að para allar tegundir
bjórs með mat og má til dæmis
nefna að belgískur hveitibjór eins og
Hoegaarden
er frábær með sushi og
öðrum fiskréttum á meðan dökkur
bjór eins og
Leffe Brune
,
Black Death
eða
Guinness
smellpassar með
svínakjöti.
GER
Meginmunurinn á öli og lagerbjór
er sú tegund gers sem er notuð
en einnig hitastigið sem bjórinn
er gerjaður við. Lagerbjórar eru
undirgerjaðir, sem þýðir einfaldlega
að meðan gerjun á sér stað er gerið
á botni gerjunartanksins, á meðan
ölger flýtur ofan á vökvanum í
gerjun. Annar meginmunur er sá að
í lagerbjór er notað lagerger og það
vinnur við lægra hitastig en ölger
gerir. Þannig að litur, beiskja eða
bragð segir ekki til um það hvort
um sé að ræða öl eða lagerbjór. Til
dæmis er
Bock
lagerbjór þó hann
sé hærri í alkóhóli og dekkri en hinn
hefðbundni ljósi lagerbjór.
Margar undirtegundir öl- og lagergers eru í boði
fyrir bruggmeistarann og í ákveðnum bjórstílum
spilar gerið lykilhlutverk. Í hveitibjór getur gerið
gefið ilm af negul eða banana, á meðan það er
hlutlausara í lykt í hinum algenga ljósa lagerbjór.