316 ANATOM‹ ‹drar yollar› Böbre¤in süzdü¤ü idrar› mesaneye tafl›yan boru sistemidir. Bu yollar yukar›dan afla¤›ya do¤ru s›ras›yla calyx renalis minor, calyx renalis major, pelvis renalis ve ureter'den oluflur. Bunlardan sadece ureter böbre¤in d›fl›nda olup, di¤erleri sinus renalis içinde bulunur. Böbre¤in süzdü¤ü idrar, papilla renalis'ler üzerindeki deliklerden (for. papillare) (bir böbrekte toplam 116-776 adet bulunur) idrar yollar›n›n bafllang›c› olan calyx renalis minor'lara akar. Huni fleklindeki calyx renalis minor'lar, genifl olan kenar k›s›mlar› ile papilla pyramidalis'in çevresine yap›fl›rlar. Böylece papilla renalis, calyx renalis minor içerisine sokulmufl olur. Bazen 2 veya 3 papillay› birden içine alan kaliksler de vard›r. Bu nedenle genellikle calyx renalis minor'lar›n say›s›, papilla renalis'lerden biraz daha azd›r. Calix renalis minorlar›n birkaç› birleflerek calyx renalis major'u oluflturur. Bunlar da pelvis renalis'e aç›l›r. Pelvis renalis, k›smen sinus renalis'in içinde, k›smen de d›fl›nda yer al›r. Ön-arka yönde biraz bas›k huni fleklinde olan pelvis renalis, birinci lumbal omurun spinal ç›k›nt›s› hizas›nda ureter ile birleflir. Ureter Yaklafl›k 25-30 cm uzunlu¤undad›r. Ancak, sa¤ böbre¤in biraz afla¤›da bulunmas› nedeniyle, sa¤ ureter sol ureterden 1 cm kadar daha k›sad›r. Kal›n duvarl› olan ureterin lümeni baz› bölümlerinde 1 mm, baz› bölümlerinde de 10 mm kadard›r. M. psoas major'un önünde ve peritonun arkas›nda olmak üzere, yukar›dan afla¤›ya ve biraz da mediale do¤ru uzanarak pelvis bofllu¤una girer. Burada mesanenin fundus k›sm›na aç›l›r. Ureter peritoneum'a daha s›k› yap›flm›flt›r. Bu nedenle peritoneum kald›r›ld›¤›nda onunla birlikte gelir. Ureter, pars abdominalis ve pars pelvica olmak üzere iki bölümden oluflur. Bu bölümler hemen hemen birbirine eflit uzunluktad›r. Pars abdominalis: Ureter'in pelvis renalis ile linea terminalis aras›nda uzanan bölümüdür. Bu bölüm, m. psoas major'un medial yar›s› ile peritoneum aras›nda, fascia subserosa içerisine gömülü olarak bulunur. A. testicularis (veya a. ovarica) bu bölümü ön taraf›ndan çaprazlar. Pelvis bofllu¤una girerken sa¤ taraftaki a. iliaca externa'n›n bafllang›ç k›sm›n›, sol taraftaki ise a. iliaca communis'in son bölümünü önden çaprazlar. Sa¤ ureter, v. cava inferior'un hemen lateralinde uzan›r. Ön yüzü yukar›dan afla¤›ya do¤ru pars descendens duodeni, a. colica dextra, a. ileocolica, radix mesenterii ve ileum'un son bölümleri ile komfludur. Sol ureter a. testicularis (ovarica), a. colica sinistra, colon sigmoideum ve mesocolon sigmoideum ile komfludur. Pars pelvica: Ureter'in linea terminalis ile mesane aras›nda uzanan bölümüdür. Önce, pelvis'in lateral duvar›nda, inc. ischiadica major'un ön kenar› boyunca afla¤› do¤ru uzan›r. Peritoneum ile örtülü olan bu bölüm, a. iliaca interna'n›n ön taraf›nda, a. obturatoria, n. obturatorius, a. vesicalis inferior ve a. rectalis media'n›n da medialinde bulunur. Spina ischiadica hizas›nda yön de¤ifltirerek, mediale do¤ru uzan›r ve mesanenin fundus k›sm›na girer. Ureter burada erkeklerde vesicula seminalis'in üst bölümünün ön taraf›nda bulunur ve ductus deferens'i arkadan çaprazlar. Ureter'in son bölümü mesane venleri taraf›ndan sar›lm›fl durumdad›r. Ureter, sonunda mesane duvar›na girer ve burada yaklafl›k 2 cm oblik olarak uzan›r. Mesanenin iç yüzündeki trigonum vesici'nin d›fl köflesinde bulunan yar›k fleklindeki ostium ureteris arac›l›¤› ile mesaneye aç›l›r. Dolu mesanede ostium ureteris'ler aras›ndaki uzakl›k 5 cm kadard›r. Boflald›¤› zaman bu uzakl›k yar› yar›ya azalarak 2,5 cm ye iner. Baz› kaynaklarda mesane duvar› içinde uzanan ureter bölümüne, pars intramuralis denilmektedir. Bu bölüm mesane duvar›nda oblik olarak uzanmas› nedeniyle, mesane doldukça ön ve arka duvarlar› birbirine yaklaflarak bir kapak vazifesi görürler. Bu nedenle mesanedeki idrar›n, tekrar ureter'e geçmesi engellenmifl olur. Kad›nlarda ureter'in pars pelvica's›n›n komfluluklar› farkl›d›r. Pelvis duvar›nda ovarium'un arkas›nda uzan›r. Bu nedenle fossa ovarica'n›n arka s›n›r›n› oluflturur.