KASLAR (MSCULI; SYSTEMA MUSCULARE) Genel olarak canl› veya cans›z bir cismin içinde bulundu¤u ortamda bulunan sabit nokta veya cisimlere göre yerini ve durumunu de¤ifltirmesini hareket olarak belirleyebiliriz. Bu genellemeden yola ç›k›ld›¤›nda bir cismin kendi parçalar› aras›ndaki uzakl›k veya durumun de¤iflmesi de hareket kavram› içine girer. Bizim konumuz genellikle canl› varl›klar oldu¤una ve hareketlilik de canl›l›¤›n bir belirtisi olarak kabul edildi¤ine göre, canl›n›n hareketini sa¤l›yan faktör ve elemanlar› etrafl›ca gözden geçirmemiz gerekir. ‹çinde bulundu¤umuz atmosferde bir cisim üzerine etki yapan en önemli iki mekanik unsur, yer çekimi ve havan›n yo¤unlu¤udur. Havan›n yo¤unlu¤u gündelik hareketlerimizde ihmal edilebilecek kadar küçük bir faktördür. Ancak çok süratle hareket eden cisimlerde kendini belli eden havan›n karfl› koyma gücünü daima ak›lda tutmal›y›z. Yer çekimi ise bütün hareketlerde, hatta hareketsiz durumlarda bile canl› veya cans›z bütün varl›klar üzerine etkisini devam ettirir. Bu gücün çekifl yönünün dünyan›n merkezine do¤ru, içinde yaflad›¤›m›z küçük çevrede ise yere do¤ru oldu¤unu hepimiz biliriz. Canl›lar›n en basit örne¤i olarakbir s›v› ortamda yaflayabilen tek hücreli bir varl›¤› ald›¤›m›zda, bu varl›k içinde bulundu¤u ortamda yer de¤ifltirebilmek veya besin maddelerini içine alabilmek için küçük, fakat gerçek hareketleri yapmak zorundad›r. Ameboid hareket olarak isimlendirilen bu basit hareketler, tek hücreli canl›n›n stoplazmas›n›n kas›labilme (kontraktilite) yetene¤ine ba¤l›d›r ve bu canl›n›n bafll›ca özelli¤ini oluflturur. Daha yukar› ve ileri geliflme gösteren canl›larda hareket sa¤lama görevini özel yap› gösteren hücre gruplar›n›n yapt›¤› organlar sa¤lar. Bu hücrelerin hareketi sa¤l›yan esas unsur olarak özellikleri, kas›lma (kontraksiyon) suretiyle aktif güç do¤urmalar›d›r. Daha önceki bölüm ve birimlerde de aç›kland›¤› gibi, konumuzu oluflturan insan›n yap›s›nda hareket art›k bir sistemin görevi haline gelmifl ve bu aç›dan incelenmifltir. Biliyoruz ki hareket sistemimiz, vücudumuzun iskeletini oluflturan kemikler ile bunlar›n aras›nda hareketlili¤i sa¤layan eklemlerimiz ve bir de hareketin gerektirdi¤i gücü do¤uran kaslar›m›zdan oluflur. Kemiklerimizin oluflturdu¤u iskelet ve bu kemikler aras›nda oluflan eklemler ayr› bölümler olarak daha evvelden incelenmifl ve de¤erlendirilmifltir. fiimdi hareketin güç kayna¤›n›, motorunu oluflturan kaslar› ele alacak olursak, vücudumuzdaki bu kontraksiyon kabiliyeti gösteren yap›lar›n, canl› vücudu içindeki de¤iflik fonksiyonlar› yerine getirebilmek için, yap› özellikleri de gösteren üç tipe ayr›ld›¤›n› görebiliriz. Bunlardan en büyük kütleyi oluflturan iskelet kaslar›, vücudumuzun en büyük k›sm›n› oluflturan (%40) ve genellikle kas deyimiyle belirledi¤imiz gruptur. Çizgili iskelet kaslar› ismi de verilen bu gruptaki yap›lar›n da¤›l›m, yap› ve fonksiyonlar›n› bafllad›¤›m›z bölümde incelemeyi sürdürece¤iz. 129