72 ANATOM‹ Capsula articularis her yerde ayn› kal›nl›kta de¤ildir. Baz› yerlerinde ilâve liflerle takviye edilmifltir ve eklem kapsülüne yap›fl›k ligamentler oluflmufltur. Bu tür ligamentlere ligg. capsularia denilir. Baz› ligamentler eklem kapsülüne yap›fl›k de¤ildir, hareketli eklemlerde eklemi oluflturan kemikler aras›nda, eklem kapsülü ile iliflkisi olmaks›z›n uzan›rlar. Bu tür eklem kapsülü ile ba¤lant›s› olmayan ba¤lara, ligg. extracapsularia denilir. Yine tam hareketli eklemlerde mezoderm, eklem bofllu¤u içinde de ligamentler oluflturur. ‹ki kemi¤i birbirine ba¤layan bu tür eklem içi ba¤lara da, ligg. intracapsularia denilir. Bir k›s›m eklemlerde kemikler aras›ndaki mezoderm’in tümü absorbe olmaz ve discus articularis, meniscus articularis ve labrum articulare ad›n› verdi¤imiz k›k›rdak yap›lar› oluflturur. Discus ve meniscus articularis genellikle birbirine uymayan kemik yüzleri aras›nda görülür, labrum articulare ise konveks eklem yüzüne göre daha küçük olan konkav eklem yüzünün büyütülmesi gereken eklemlerde görülür. Bir eklemin tam hareketli olabilmesi için cavitas articularis, capsula articularis ve cartilago articularis’in mutlaka oluflmas› gerekir. Eklemlerin beslenmesi: Etraf›ndaki arter a¤›ndan ç›kan dallar fibröz kapsülü deler ve subsinovial bir a¤ oluflturarak eklemi besler. Lenfatikleri: Damarlar› takip eder ve bölgeye yak›n lenf nodüllerine aç›l›r. Sinirleri: Bir kural olarak (Hilton kanunu) bir eklem, bu ekleme hareket yapt›ran kaslar› innerve eden sinirlerin eklem dallar› taraf›ndan innerve edilir. Ancak kalça eklemi abduksiyon yapt›¤›nda kapsülün medial bölümü gerilir. Gerilen bu bölümden de kapsülün gerilmesine neden olan kaslar›n antagonistlerini (adduktor kaslar›) innerve eden sinirler duyu al›r. Bu gerilme duyusu antagonist kaslara etki ederek kontraksiyon yapt›r›r. Dolay›s›yla hareket kontrol alt›na * Eski ismi, synarthrosis. al›nm›fl olur. (Omuz ekleminin ön-alt k›sm›n› n. axillaris innerve etmesi nedeniyle, omuz eklemi bu kural›n d›fl›nda kal›r.) Eklemlerin s›n›fland›r›lmas› Eklemler (articulatio=junctura) yap›lar›na ve hareket edebilme kabiliyetlerine göre synarthroses ve diarthroses olmak üzere iki ana gruba ayr›l›r. Synarthroses (synostoses) I- Articulationes fibrosae (hareketsiz eklemler) a- Sutura b- Syndesmoses c- Gomphosis II-Articulationes cartilaginea (az hareketli eklemler) a- Synchondroses b- Symphysis Diarthroses III- Articulationes synoviales (tam hareketli eklemler) I- Articulationes fibrosae* Hareketsiz eklemler olup eklem yüzleri birbirine tamamen uymaktad›r. Kemikler aras›nda ba¤ dokusu veya hiyalin k›k›rdak bulunur. Daha ziyade kafa kemikleri aras›nda görülen bu tip eklemlerde, ön planda sa¤laml›k söz konusu oldu¤u için, hareket görülmez. Kafa kemikleri aras›nda sadece art. temporomandibularis, tam hareketli bir eklemdir. Eklem kapsülü ve eklem bofllu¤u bulunmayan bu tip eklemler de, kendi aralar›nda 3 gruba ayr›l›r. 1- Sutura: Bu tip eklemler, sadece yass› kafa kemikleri aras›nda bulunur. Ekleme kat›lan kemiklerin kenarlar› diflli olup birbirine kenetlenmifllerdir. Kemiklerin ekleme kat›lan kenarlar› aras›nda ince fibröz bir tabaka bulunur. Bu ince tabaka d›flar›da pericranium, içerde ise dura mater encephali’nin lamina periostalis’i ile devam eder. Bu tür eklemlerin difl flekillerine göre de¤iflik tipleri vard›r. En önemlileri flunlard›r: