EKLEMLER 75 yal rotasyon yap›lamaz. Art. carpometacarpalis pollicis, bu gruba en güzel örnektir. 3- Art. ellipsoidea: Konveks eklem yüzü uzunlamas›na kesilmifl yar›m yumurta, konkav eklem yüzü ise bunu içine alacak oval çukur fleklindedir. Sagittal ve transvers olmak üzere iki ana ekseni vard›r. Daha uzun olan transvers eksen etraf›nda yap›lan fleksiyon ve ekstensiyon hareketleri, daha k›sa olan sagittal eksen etraf›nda yap›lan abduksiyon ve adduksiyon hareketlerinden genifltir. Bu iki ana eksen etraf›nda yap›lan bu hareketlerden baflka, tali eksenler etraf›nda da çok s›n›rl› sirkumdüksiyon hareketi yap›labilir. Fakat omuz ve kalça ekleminde yap›ld›¤› gibi tam bir aksiyal rotasyon yap›lamaz. Art. radiocarpalis bu gruba en iyi misaldir. 4- Art. bicondylaris: Konveks eklem yüzü iki kondil, konkav eklem yüzü ise s›¤ çukur fleklinde olan eklemdir. Hareket bak›m›ndan mentefle fleklindeki ekleme benzer. Art. genus, bu grup eklemdir. 5- Art. spheroidea [Enarthrosis; art. cotylica]: Konveks eklem yüzü bir küre, konkav eklem yüzü ise bu küreyi k›smen içine alacak yuvarlak bir çukur fleklindedir. Sagittal, transvers ve vertikal olmak üzere üç ana ekseni ve say›s›z tali ekseni vard›r. Sagittal eksen etraf›nda abduksiyon - adduksiyon, transvers eksen etraf›nda fleksiyon ekstensiyon, vertikal eksen etraf›nda ise rotasyon hareketi yap›labilir. Bu eksenlerin tümünü kullanarak da sirkumdüksiyon hareketi yap›l›r. Genellikle bu tür eklemlerde proksimaldeki kemik hareketsiz veya az hareketli, distaldeki kemik ise hareketli olan›d›r. Ancak distaldeki kemik tesbit edilirse, proksimaldeki kemik daha hareketli olabilir. Art. humeri ve art. coxae bu tür eklemin en güzel örnekleridir. 6- Art. plana: Eklem yüzlerinden biri düz, hafif konkav veya konveks, di¤eri ise buna uyacak flekildedir. Eklem yüzlerinin düz olmas› nedeniyle belirli bir eksen söylemek mümkün de¤ildir. Art. plana’da sadece eklem yüzlerinin bulundu¤u düzlemlerde s›n›rl› kayma hareketleri yapabilir. Omurlar›n proc. articularis’leri aras›nda oluflan eklemler (art. zygapophysialis) ile karpal ve tarsal kemikler aras›ndaki eklemler (os capitatum’un os lunatum ile olan eklemi ve yine caput tali’nin os naviculare ile yapt›¤› eklemler hariç), art. plana’ya örnek olarak gösterilebilir. Eklemlerde yap›lan hareket çeflitleri Kayma, aç›sal, rotasyon ve sirkumdüksiyon hareketleri olmak üzere 4 gruba ay›rabiliriz. 1- Kayma hareketleri: En basit hareket çeflididir. Herhangi bir aç›sal, rotasyon veya sirkumdüksiyon hareketi olmaks›z›n bir eklem yüzünün di¤er eklem yüzü üzerinde kaymas› veya hareketi fleklinde olur (fiek. 1). Kayma hareketi sadece düz yüzlü eklemlerde görülmez. Eklem yüzünün flekli nas›l olursa olsun di¤er hareketlerin yan› s›ra bir miktar kayma hareketi de yap›labilir. Fakat karpal ve tarsal kemikler aras›ndaki eklemlerin büyük k›sm›nda sadece kayma hareketleri yap›labilir. 2- Aç›sal hareketler: Eklemi oluflturan kemikler aras›ndaki aç›n›n önde, arkada veya yanlarda azal›p ço¤almas› fleklinde olur. Bu hareketlere flexion, extension, abduction ve adduction hareketleri denilir. a- Fleksiyon (Flexion): Eklemi oluflturan kemikler aras›ndaki aç›n›n önde veya arkada azalt›lmas› fleklinde yap›lan harekete fleksiyon denilir (fiek. 2). Bu hareketi en aç›k flekilde dirsek ekleminde görürüz. Gergin durumdaki önkol’un ön tarafta bü- fiekil 1. Kayma hareketini gösteren flematik flekil.