74 ANATOM‹ ler aras›na bir meniscus veya art. sternoclavicularis’de oldu¤u gibi bir discus girmifl ise, bu tip eklemlere de art. composita [complexa] denilir. Tam hareketli eklemler, hareketin yap›ld›¤› eksenlerin say›s›na veya konveks eklem yüzlerinin flekline göre kendi aralar›nda gruplara ayr›l›rlar. Tam hareketli eklemler eksenlerine göre 4 gruba ayr›l›r: 1234Tek eksenli (uniaxial) eklemler, ‹ki eksenli (biaxial) eklemler, ‹kiden fazla eksenli (poliaxial) eklemler, Belirli bir ekseni olmayan eklemler. 1- Tek eksenli eklemlerde eksen ya transvers, ya da vertikal olur. Transvers eksen, mentefle tipi ginglymus grubu eklemlerde görülür ve bu eklemlerde sadece bükülme (fleksiyon) ve gerilme (ekstensiyon) hareketleri yap›labilir. Art. interphalangea, bu gruba örnek gösterilebilir. Vertikal eksen, trokoid grubu eklemlerde bulunur ve bu eksen etraf›nda sa¤a-sola veya içe-d›fla dönme (rotasyon) hareketleri yap›labilir. Art. atlantoaxialis mediana, bu gruba örnek olarak gösterilebilir. 2- ‹ki eksenli eklemlerde eksenlerden birisi transvers di¤eri ise sagittal’dir. Bu iki eksen birbirini dik olarak keserler. Genellikle transvers eksen daha uzundur ve uzun eksen etraf›nda yap›lan hareket, k›sa eksen etraf›nda yap›lan hareketten daha genifl olur. Transvers eksen etraf›nda fleksiyon-ekstensiyon, sagittal eksen etraf›nda ise abduksiyon-adduksiyon hareketleri yap›labilir. Art. ellipsoidea ve art. sellaris’te görülen bu iki ana eksenin yan› s›ra, s›n›rl› hareketlerin yap›labildi¤i tali eksenler de vard›r. Art. radiocarpalis ve art. carpometacarpalis policis, bu tür eklemlere örnek gösterilebilir. 3- ‹kiden fazla eksenli eklemlerde transvers, sagittal ve vertikal olmak üzere üç ana eksen ve say›s›z tali eksen bulunur. Bu tür eklemlerde fleksiyon, ekstensiyon, abduksiyon, adduksiyon, rotasyon ve sirkumdüksiyon hareketleri yap›labilir. Kalça eklemi (art. coxae) bu tür ekleme örnektir. Bu gruba, art. spheroidea [cotylica] denilir. 4- Belirli bir ekseni olmayan eklemlerde, eklem yüzleri düzdür. Art. plana grubu denilen bu tür eklemlerde eklem yüzünün bulundu¤u düzlemde sadece kayma hareketleri yap›labilir. Omurlar›n proc. articularis’leri aras›nda oluflan eklemler, art. plana grubundand›r. Tam hareketli eklemlerin konveks eklem yüzlerinin flekline göre grupland›r›lmas›. 1- Art. cylindirica: Konveks eklem yüzleri silindire benzeyen eklemler olup ginglymus ve art. trochoidea olmak üzere iki alt gruba ayr›l›r. a) Ginglymus: Konveks eklem yüzü makara, konkav eklem yüzü ise makaray› içine alacak flekilde olup eklem yüzleri birbirine uygunluk gösterir. Hareket fleklinden dolay› mentefle fleklinde eklemler de denilir. Bu grup eklemlerde kemi¤in uzun eksenine dik olan tek ve transvers bir eksen bulunur. Bu transvers eksen etraf›nda sadece fleksiyon ve ekstensiyon hareketleri yap›labilir. Ginglymus grubu eklemlerde yan (kollateral) ba¤lar bulunur. Art. interphalangea, art. humeroulnaris en tipik örneklerdir. Art. genus ve art. talocruralis de bu grup eklemlerdendir. Fakat baz› pozisyonlarda çok az da olsa rotasyon ve yan tarafa kayma hareketleri yapabilirler. b) Art. trochoidea: Konveks eklem yüzü bir silindir, konkav eklem yüzü ise, osteofibröz bir halka fleklindedir. Tek eksenli olup, bu eksen kemi¤in uzun eksenine paraleldir ve vertikal yöndedir. Vertikal eksen etraf›nda sadece rotasyon hareketleri yap›labilir. Art. radioulnaris proximalis ve distalis ile art. atlantoaxialis mediana bu gruba örnek gösterilebilir. 2- Art. sellaris: Her iki eklem yüzü de bir yönde konkav, di¤er yönde konvekstir. Eklem yüzünün at e¤erine benzemesi nedeniyle, eyer tipi eklem de denilmektedir. Transvers ve sagittal olmak üzere iki ekseni vard›r. Transvers eksen etraf›nda fleksiyon ve ekstensiyon, sagittal eksen etraf›nda, abduksiyon ve adduksiyon, tali eksenler etraf›nda da çok s›n›rl› sirkumdüksiyon hareketi yap›labilir. Art. ellipsoidea’da oldu¤u gibi bu eklemde de gerçek bir aksi-