‹Ç ORGANLAR 315 reklerden kan›n geçifli zorlaflabilir. A. renalis'ler hilum renalis'e gelince böbrek segmenti say›s›nca (genellikle 5) dala ayr›l›rlar. A. segmentalis denilen bu dallar›n ço¤u, pelvis renalis'in ön taraf›ndan geçer. Fakat bazen 1 veya 2 tanesi en arkadan geçebilir. A. segmentalis'ler sinus renalis'de tekrar dallar›na ayr›larak calyx renalis minor'lar›n çevresinde columna renalis'lere girerler. Böbrek loplar› aras›nda uzanan bu dallara a. corticalis radiata [a. interlobaris] denilir. A. interlobaris'ler kortikal ve medullar cevher hizas›nda yan tarafa k›vr›larak iki cevher aras›nda bir kavis fleklinde uzan›rlar. A. arcuata denilen bu arterler, birbirleriyle anastomoz yapmazlar. A. arcuata'lardan dik olarak ç›kan ince dallara, böbrek lopçuklar› aras›nda uzanmalar› nedeniyle, a. interlobularis ad› verilir. A. interlobularis'lerden yan taraflara uzanan ince dallara arteriola glomerularis afferens denilir. Bunlar capsula glomerularis'in (Bowman kapsülü) damar kutbundan girerek içeride rete capillare glomerulare denilen k›lcal damar yuma¤›n› olufltururlar. Bu k›lcal damar yuma¤›, tekrar birleflerek arteriola glomerularis efferens'i oluflturur. Bu da, arterin girdi¤i kutuptan ç›karak v. interlobularis'e aç›l›r. V. interlobularis de arterleri takip ederek s›ras›yla v. arcuata, v. interlobularis, v. segmentalis ve sonuçta v. renalis olarak v. cava inferior'a aç›l›r. Arteriola glomerularis efferens, kortikal cevhere gelince tekrar k›lcal dallara ayr›l›r. Bu k›lcal damarlar menfleini nefrogen dokudan alan idrar kanalc›klar›n›n etraf›nda rete capillare peritubulare corticale denilen bir a¤ olufltururlar. Bu a¤daki kan, konsantre olup yavafl seyreder. ‹drar kanalc›¤›ndaki idrar ise fazla diluedir. Bu nedenle kan, idrar kanal›ndaki suyu tekrar emer. Bu flekilde glomerulustan süzülerek Bowman kapsülüne geçen suyun büyük bir k›sm›, bu a¤ vas›tas›yla tekrar emilmifl olur. Bu emilme esnas›nda bir tak›m maddeler de kan dolafl›m›na geri döner. Böbre¤in medüllar cevherini besleyen damarlar (fasciculus vascularis [vasa recta]), k›smen arteriola glomerularis efferens'ten, k›smen de a. arcuata'dan ç›kar. Bunlar pyramis renalis'in tepesine do¤ru uzan›rlar. Medullar cevheri besleyen bu damarlar venula recta denilen venler arac›l›¤› ile tekrar dönerek v. arcuata'ya aç›l›rlar. A. interlobularis'lerin uç k›sm›ndan ayr›lan ince dallar böbre¤in d›fl yüzüne do¤ru uzan›rlar. Rr. capsulares denilen bu dalc›klar, böbrek dokusundan ç›karak capsula fibrosa içinde bir a¤ olufltururlar. Capsula fibrosa, böbrekten s›yr›ld›¤› zaman bu damarlar kopar. Capsula fibrosa ve capsula adiposa'y› besleyen bu dalc›klar, a. suprarenalis, a. lumbalis ve a. testicularis'den gelen dalc›klarla anastomoz yaparlar. Bu dalc›klar›n getirdi¤i kan› drene eden venlere, v. capsularis denilir. Bu venler venula stellata'lara, bunlar da v. interlobularis'e aç›l›rlar. Böbrek hilusunda a. renalis'den ayr›lan bir k›s›m dallar pelvis renalis, calyx renalis ve capsula adiposa'y› besler. Bu dallar yukar›da da belirtildi¤i gibi a. suprarenalis, a. lumbalis ve a. testicularis'in capsula adiposa'ya gelen dallar› ile anastomoz yapar. Böbrekte arteriovenöz anastomozlar vard›r. Bu tür anastomozlar calyx renalis'ler civar›nda, a. ve v. interlobularis'ler aras›nda, kortikal cevherin ince damarlar› aras›nda tesbit edilmifltir. Bu anastomozlar sayesinde, herhangi bir nedenle glomerulustan geçemeyen kan›n bir k›sm› veya tamam›, süzülmeksizin do¤rudan venöz sisteme geçebilir. Kalbin att›¤› kan›n yaklafl›k 1/4'ü böbrekten geçer, di¤er bir de¤iflle her bir böbrekten dakikada 1.200 ml kan geçer. 24 saatte kandan 180 litre filtrat (yaklafl›k vücut a¤›rl›¤›n›n iki kat›ndan fazla) süzülür. Bunun %99’u geri emilir, geri kalan› da idrar olarak d›flar› at›l›r. Lenf drenaj›: Lenf damarlar› 3 pleksus oluflturur. Bunlardan birincisi tubulus renalis’lerin çevresinde, ikincisi fascia renalis’in alt›nda, üçüncüsü de corpus adiposum pararenale’de bulunur. Birinci pleksusdaki damarlar birleflerek 3-4 ana dal oluflturur. Hilum renale’den ç›karken di¤er iki pleksus’un damarlar› ile birleflirler. Böbrekten ç›kan lenf damarlar› v. renalis'i takip ederek aorta’n›n yan taraf›ndaki nodi lumbales (aortici laterales)'e aç›l›rlar. Sinirleri: Simpatik lifler n. splanchnicus minor, n. splanchnicus imus ve truncus sympathicus'un lumbal bölümünden, parasimpatik lifleri ise n. vagus'tan gelir. (Baz› kaynaklar, böbreklerin parasimpatik’lerinin bulunmad›¤›n› belirtmektedir). Bu lifler önce plexus coeliacus, daha sonra a. renalis etraf›ndaki plexus renalis arac›l›¤› ile böbre¤e gelir. Bu pleksus içinde birçok ganglion bulunur. Bunlardan en büyü¤ü a. renalis'in bafllang›ç k›sm›n›n ön taraf›nda bulunan, ggl. aorticorenale'dir. Bu lifler kan damarlar› ile tubulus renalis'in hücrelerine gider. Simpatikler damarlar› daraltarak, damardan geçen kan›n miktar›n› azalt›r. Böylece kandan süzülen idrar›n miktar›n› azaltm›fl olur. A¤r›s› tüm bel bölgesinde duyulur. Kolik tarzda keskin ve bat›c› bir a¤r› fleklindedir. Bazen nefes almam›z› dahi zorlaflt›r›r.