düflük olsa da PH modellerinde elde edilen
olumlu davran>flsal yan>tlar bu yaklafl>m>n en
az>ndan do¤ru yolda oldu¤unun bir iflareti olabi-
lir. Sonuç olarak düflük nöron say>s> sorununun
bir an önce çözülmesi gerekmektedir. 2005 y>-
l>nda yay>nlanan bir çal>flmada araflt>rmac>lar
DAerjik nöron progenitörü olan EKH'leri (daha
önce yap>ld>¤> gibi olgun hücrelere indükleme
yapmadan) parkisoniyen maymunlara trans-
plante ederek çok daha fazla say>da nöronun
hayatta kalmas>n> sa¤lam>fl ve iyi terapötik so-
nuçlar elde etmifllerdir (Takagi ve ark., 2005).
Ancak hücrelerin uzun-süreli hayatta kalmalar>
ve tümör oluflumu gibi sorular henüz cevaplan-
mam>flt>r.
olmaya devam etmektedir. Ancak bu tedavi yön-
teminin klinik uygulamalara geçmesi için uzun
y>llara gereksinim oldu¤u unutulmamal>d>r. Yer-
lefltirilen hücrelerin konakç> hücrelerle uygun
bir nöral flebeke oluflturulmalar> sa¤lanmal>d>r.
Ayr>ca PH'de hangi hücre tipinin (EKH, NKH ya
da mezensefalik kök hücreler) seçilece¤i henüz
aç>k de¤ildir.
vi yöntemlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
niyle gelece¤e yönelik tedaviler aras>nda en
önemli yöntemlerden biri olan gen tedavisi ya
sürekli dopaminerjik stimülasyon sa¤lamak su-
retiyle L-dopa diskinezilerini azaltmay> ya da do-
paminerjik nörodejenerasyonu önleyerek hasta-
l>¤>n ilerleyiflinin önüne geçmeyi hedeflemekte-
dir.
gösteren gen tedavisinde gelinen nokta yukar>da
sözü edilen di¤er tedavi yöntemlerine k>yasla da-
ha ileridedir. Hem yöntem farkl>l>klar>, hem de
tedavide kullan>lan genlerin çeflitlili¤i bak>m>n-
dan daha genifl bir tedavi spektrumu sunar. An-
cak özellikle genin aktar>lma biçimi, dozu ve gen
ifadesinin kontrolünün yan>s>ra etik sorunlar
halen çözülebilmifl de¤ildir.
bir immün yan>t oluflturmadan etki süresi uzun
mine gen aktar>m>nda bilinen en etkili yöntem
viral vektör arac>l>kl> gen transferidir.
önemlileri rekombinant adenovirüs (rAd), re-
kombinant adeno-iliflkili virüs (rAAV) ve lentivi-
rüstür (LV). Halihaz>rda yürütülmekte olan kli-
nik deneylerde rAAV ve LV'ler kullan>lmaktad>r.
Viral vektörler vahfli tiplerinden farkl> olarak tek
bafllar>na ço¤alamazlar ve bir hücreyi infekte et-
tikten sonra baflka hücrelere transfer olamazlar.
amac>yla da bu vektörlerin viral genlerinin
önemli bir bölümü ç>kar>lm>flt>r. Viral vektörle-
rin üretimine iliflkin detaylara literatürden ayr>-
ca ulafl>labilir (Ulusoy ve ark., 2008, Mandel ve
ark., 2008, Snyder ve ark., 2005).
munda tedavinin geri çekilmesinin mümkün ol-
mamas> ve doz ayarlamas> yap>lamamas>d>r.
Preklinik çal>flmalardan yüksek dozlar>n non-
spesifik toksisiteye neden olabildi¤i çok iyi bilin-
mektedir. Bu sorunun çözümüne yönelik olarak
oral yoldan verilen ilaçlar arac>l>¤>yla regüle edi-
lebilen vektörler üzerinde çal>fl>lmaktad>r. Tetra-
siklin ya da rapamisin gibi indükleyici ilaçlar>n
uygun flekilde ve dozlarda kullan>lmas> sayesin-
de gen ifadesi bafllat>labilir, durdurulabilir ya da
doz ayarlamas> yap>labilir (Cress 2008; Kordo-
wer ve ark., 2008). Ancak bu yöntem henüz kli-
nik çal>flmalara yans>m>fl de¤ildir.
yüktür (8kb). Vahfli formu toplumda yayg>n ola-
rak bulunan bir virüs oldu¤undan immün yan>t
oluflturma ihtimali yüksektir (Harvey ve ark.,
1999) ve çeflitli çabalara ra¤men bu immünoje-
nite sorunu çözülebilmifl de¤ildir (Lowenstein ve
ark., 2007).
maktad>r. Önemli avantajlar> yüksek paketleme
kapasiteleri (9 kb) ve konak hücre genomuna
entegre olabilmeleridir. Ayr>ca, virüsün HIV kö-
kenli olmas>ndan kaynaklanan güvenli¤e dair
sorunlar, yeni jenerasyon kendili¤inden etkisiz-
leflen LV'lerin gelifltirilmesiyle azalm>flt>r (Zuffe-
rey ve ark., 1998). PH'da LV kullan>larak yap>lan
ilk klinik faz I/II deney Oxford Biomedica tara-
f>ndan 2007 y>l>nda bafllat>lm>flt>r. Bu çal>flma,
dopamin sentezinde rolü olan tirozin hidroksilaz