background image
gelmektedir. PH'de önemi olan santral büyüme
faktörleri Tablo 1'de gösterilmifltir.
Büyüme faktörlerinin retrograd mekanizma-
lar arac>l>¤>yla üretildikleri dokudan nöronal
hücrelerin çekirdeklerine aktar>larak ifllev gör-
dükleri düflünülmektedir. BDNF için anterograd
transportun varl>¤> da gösterilmifltir. Büyüme
faktörlerinin PH'deki en önemli terapötik etki
mekanizmas> SSS'de çeflitli toksinlere maruz
kalm>fl nöronlar>n hayatta kalmalar>na sa¤lad>k-
lar> katk>d>r. MPTP ve 6-OHDA modellerinde do-
pamin nöronlar>n>n ölümüne engel olarak nö-
roproteksiyon sa¤lad>klar> hem in vitro hem de in
vivo
çal>flmalarla ortaya konmufltur. etki mekanizmas> dopaminerjik fonksiyonlar>n>
kaybetmekte olan nöronlarda ifllevin yeniden
sa¤lanmas> yani nörorestoratif etkileridir. Bu et-
kiyi gen ifadesi ve protein sentezi de¤ifliklikleri
sa¤layarak gösterirler. Büyüme faktörleri ayr>ca
dopaminerjik sistem üzerinde uyar>c> etki göste-
rirler. me faktörlerinde bir azalma söz konusuysa bun-
lar>n replasman> yine terapötik bir etki sa¤laya-
bilir.
BDNF, SN'de yeterli say>da dopaminerjik nö-
ron geliflimi için gerekli bir büyüme faktörüdür.
Hem SN hem de ventral tegmental alandaki DA-
erjik nöronlarda ifade edilir. Az miktarlarda da
olsa striatumda da bulunur (Zhang ve ark.,
2007). Postmortem çal>flmalarda Parkinson has-
talar>nda kontrollere k>yasla BDNF'nin düflük
bulunmas> büyüme faktörü içeren nöronlarda
kay>p oldu¤unu düflündürmektedir (Mogi ve
ark., 1999). BDNF'nin in vitro çal>flmalarda
MPP+ ve 6-OHDA'ya karfl> nöronlar> korudu¤u
gösterilmifltir. Hayvan modellerinde kan>tlanm>fl
nöroprotektif etkilerine ra¤men BDNF'nin deney
hayvanlar>nda dopaminerjik sistem üzerinde
restoratif bir etkiye sahip oldu¤una iliflkin her-
hangi bir kan>t yoktur.
GDNF, embriyonik dopamin nöronlar>n>n ge-
liflimini ve postnatal mezensefalik dopamin nö-
ronlar>n>n hayatta kalmas>n> destekler (Lin, Do-
herty, 1993). Striatumda bulunur ve glia köken-
li olarak adland>r>lmas>na ra¤men striatal orta
boy dikensi nöronlarda bulunur. Parkinson be-
yinlerinde GDNF seviyelerinde kontrollere k>yas-
la herhangi bir de¤ifliklik saptanmam>flt>r (Mogi
ve ark., 2001). GDNF ile yap>lan çeflitli çal>flma-
larda SN ya da striatuma do¤rudan enjeksiyo-
nunun rodent modellerinde dopaminerjik nö-
ronlar> nörotoksinlerden korudu¤u gösterilmifl-
tir (Tomac ve ark., 1995; Kirik ve ark., 2000).
BDNF'nin aksine GDNF toksik hasarlardan son-
ra verildi¤inde dahi hasarl> nöronlarda ifllevleri
geri döndürebilmektedir, yani nörorestoratif et-
kiye sahiptir (Kirik ve ark., 2001). MPTP ile olufl-
turulan maymun modelinde GDNF'nin motor
semptomlarda düzelme sa¤lad>¤> gözlenmifltir
(Grondin ve ark., 2002). Tüm bu sözü edilen ça-
l>flmalarda GDNF bolus ya da sürekli infüzyon
fleklinde intranigral, intrastriatal ya da intrase-
rebroventriküler yol arac>l>¤>yla verilmifltir.
Neurturin, GDNF'nin do¤al bir analogudur.
GDNF ile yap>sal ve ifllevsel homolojiye sahiptir.
Neurturin'in dopaminerjik nöronlar üzerindeki
koruyucu etkisi PH'nin hem rodent hem de may-
mun modellerinde gösterilmifltir. 6-OHDA toksi-
sitesi gelifltirilmifl rodentlerde ve yafll> maymun-
larda restoratif etkiler de ortaya konmufltur (Oi-
wa ve ark., 2002, Herzog ve ark., 2007). Son y>l-
larda neurturin'in adeno iliflkili virüs tip 2 ara-
c>l>¤>yla gen tedavisine iliflkin önemli geliflmeler
elde edilmifl ancak faz-II klinik çal>flmas> plase-
bo grubu ile tedavi grubu aras>nda herhangi bir
fark ortaya koyamam>flt>r (www.ceregene.com).
Bu konu üzerinde gen tedavisi bölümünde ayr>-
ca durulacakt>r.
Büyüme faktörlerinin klinikteki uygulamala-
r>na iliflkin en önemli sorun verilim yolu ile ilgi-
lidir. Kan-beyin beriyerini geçememeleri nede-
niyle bafllang>çta intraserebroventriküler yol
kan-beyin bariyerinin by-pass edilmesi amac>y-
la kullan>lm>flt>. Ancak GDNF'nin ventriküller-
den beyin parankimine difüzyonunun zay>f ol-
372
Bölüm 34 · Parkinson Hastal>¤>'n>n Gelecekteki Olas> Tedavileri
Tablo 1 · PH'da Öneme Sahip SSS Büyüme Faktörleri
Aile
Nörotrofik Faktör Reseptörler
Afinite
GDNF
GDNF
GFRalfa1>
RET
GFRalfa2
Neurturin
GFRalfa2>
GFRalfa1
Artemin
GFRalfa3
Persefin
GFRalfa4
Nörotrofin
NGF
TrkA
p75
BDNF
TrkB
NT3
TrkC>TrkA
ve TrkB
NT4/NT5
TrkB
?
MANF
?
?
CDNF
?
(Peterson ve ark., 2008)'den uyarlanm>flt>r. K>saltmalar için
metne bak>n>z.