yay>nlar, insanlar üzerinde yap>lmayan çal>flma-
lar ve
me ve meta-analiz yaz>lar> de¤erlendirmeye al>n-
mam>flt>r. Talamik stimulasyon, pallidal stimu-
lasyon, pallidotomi ve subtalamik stimulasyon
ile ilgili yap>lm>fl olan çal>flma verilerini de¤erlen-
dirirken, en az yirmi hasta ve en az dört hafta
takip süresi kriterleri konmufltur. Bu kriterlerin
d>fl>ndaki yay>nlar de¤erlendirmeye al>nmam>fl-
t>r. Gama b>ça¤>, transplantasyon ve pedinkülo-
pontin çekirdek stimulasyonu ile ilgili yay>nlar-
da ise çal>flma ve bu çal>flmalarda de¤erlendiri-
len hasta say>s> azl>¤> göz önüne al>narak hasta
say>s> kriteri konmam>flt>r. Bir cerrahi yöntemin
semptomatik etkinli¤inin de¤erlendirildi¤i veri-
ler ve hasta say>lar> hesaplan>rken; yan etki
araflt>r>lmas>na yönelik olarak tasarlanm>fl, an-
cak cerrahi etkinlik derecesinin de ortaya kon-
du¤u çal>flmalar ile iki farkl> yöntemin etkinlik
karfl>laflt>r>lmas>nda elde edilen veriler de de¤er-
lendirmeye dahil edilmifltir.
lasyonun (DBS) tremor üzerine etkili oldu¤u gö-
rülmektedir. De¤erlendirilen alt> çal>flmada 1-7
y>l aras> takip edilen toplam 194 hastada tala-
mik stimulasyonun tremoru %85-100 oran>nda
azaltt>¤> gösterilmifltir (kan>t düzeyi B). Talamik
derin beyin stimulasyonunun ipsilateral tremo-
ra etkili olmad>¤>n> gösteren veriler olsa da (On-
do, 2001a), kontrlateral tarafa oranla daha az
olmakla birlikte hafif, fakat anlaml> düzelme bil-
diren bir çal>flma da mevcuttur (Vitek, 2003).
Parkinson hastalar>nda bilateral stimulasyon,
unilaterale oranla daha etkin görünmekle bera-
ber fonksiyonel disabilitede de¤ifliklik yaratma-
m>flt>r (Ondo, 2001b). Befl y>la kadar yap>lan ta-
kiplerde, tremor etkinli¤inde talamik stimulas-
yonun talamotomiye göre daha tercih edilebilir,
ve cerrahi sonras> nörolojik komplikasyon oran>-
n>n talamotomiye göre daha az oldu¤u tespit
edilmifltir (Schuurman, 2008). Talamik stimu-
lasyon sonras> akinezi ve rijidite gibi semptom-
larda erken dönemde hafif bir iyilik sa¤lanm>fl
gibi görünse de (Hariz ve ark., 2008), alt> y>la va-
ran takiplerde etkisiz oldu¤u ortaya konmufltur
(Putzkea, 2003; Pahwa ve ark., 2006; Hariz ve
ark., 2008). Talamik DBS'nin kontrlateral akine-
ziye etkili oldu¤unu bildiren sadece bir çal>flma
vard>r (Rehncrona, 2003).
2006) haricinde; parestezi (%45), dizartri (%17-
75), kognitif fonksiyonlarda bozulma, denge ve
yürüyüfl bozukluklar> (%23,4 -56) gibi yan etki-
ler de bildirilmifltir (Alois, 2001; Krauss, 2001;
Ondo 2001b; Putzkea, 2003; Pahwa ve ark.,
2006; Hariz ve ark., 2008) Bu etkiler bilateral
uygulanan cerrahide daha s>k bulunmufltur
(Krauss, 2001).
hasta 3 ay-4 y>l aras> takip edilmifl ve Birleflik
Parkinson Hastal>¤> De¤erleme Ölçe¤i (BPHDÖ)
skorlar>nda %22,2-63 oran>nda iyileflme sa¤lan-
m>flt>r. Pallidotomi ile bradikinezi, rijidite, tre-
mor semptomlar>nda iyileflme ile birlikte günlük
yaflam aktiviteleri ve yaflam kalitesinde bir y>la
kadar düzelme tespit edilmifltir (De Bie, 2001).
Altm>fl yafl>ndan genç, tremorun ön planda oldu-
¤u, L-dopa yan>t> olan hastalar pallidotomiden
daha çok fayda görürken, ileri yafl, tremor yok-
lu¤u ve L-dopa yan>ts>zl>¤> pallidotomiden görü-
len fayday> azaltmaktad>r (Van Horn, 2001).
Unilateral ve bilateral pallidotomi'nin 115 hasta
üzerinde karfl>laflt>r>ld>¤> bir çal>flmada unilate-
ral pallidotomi'nin kapal> dönemlerde %27 ve
diskinezilerde %40'l>k bir azalma gösterdi¤i ve
diskineziye ba¤l> disabiliteyi %73 oran>nda
azaltt>¤>, bilateral pallidotomi'nin ise kapal> dö-
nemleri %31, diskinezileri %63 oran>nda ve ve
diskineziye ba¤l> disabiliteyi de %93 oran>nda
azaltt>¤> bildirilmifltir (Parkin ve ark., 2002). Ay-
n> çal>flmada, baz> hastalarda diskinezilerin ta-
mamen kayboldu¤u belirtilmifltir. Pallidoto-
mi'nin kontrlateral diskinezi üzerine olan belir-
gin düzeltici etkisi baflka çal>flmalarla da ortaya
konmufltur. Bir çal>flmada diskinezide %80'lere
varan düzelme sa¤lanm>fl, yine baz> hastalarda
diskinezi ortadan kalkm>flt>r (Valldeoriola,
2002). Pallidotomi'nin ipsilateral diskineziye
olan etkisi konusunda ise farkl> görüfller vard>r.
Bir yay>nda ipsilateral diskinezi üzerinde
%36'l>k bir düzelme kaydedilmifl (Vitek, 2003),
baflka bir çal>flmada hafif etkili ya da etkisiz bu-
lunmufltur (Van Horn, 2001).
rülen nörolojik yan etkiler; sözel ak>c>l>kta bo-
zulma, depresyon, apati, yutma ve yürüme
problemleridir (De Bie, 2001; Merello, 2001; Par-
kin ve ark., 2002; Tröster, 2002; Carr, 2003; Hi-
guchi, 2003). Posteroventral pallidotomi geçir-