verschijnselen en de diagnose van
symptomen van de lage urinewegen bij de
man. Die werden ruimschoots behandeld
in de richtlijnen van de EAU (1) en de AUA
(2). We willen er alleen aan herinneren dat
het belangrijk is het risico op progressie
en complicaties en de werkzaamheid
en bijwerkingen van de bestaande
behandelingen te evalueren. Benigne
prostaathypertrofie is ontegensprekelijk een
progressieve aandoening, waarbij de prostaat
op elk moment kan ontsteken onder invloed
van intercurrente aandoeningen (3). Ook bij
normale mannen leidt prostaathypertrofie
tot een daling van het urinedebiet met
2,1% per jaar (4) en een toename van het
prostaatvolume met 2,2% per jaar (5).
om eerst de ernst van de symptomen te
evalueren aan de hand van de IPSS-score,
voor een behandeling wordt voorgeschreven",
merkte Truls Bjerklund Johansen (Tromsö,
Noorwegen) op. "Een rectaal toucher
uitvoeren, de urine onderzoeken, het PSA-
gehalte en de serumcreatinine bepalen en
het urinedebiet en het residu na mictie meten
(1)." Een medische behandeling is alleen
geïndiceerd als de IPSS-score hoger is dan 8
(chirurgie is geïndiceerd bij een score > 19).
Er bestaan meerdere medische opties:
alfablokkers, 5-alfareductaseremmers
(5ARI), muscarinereceptorantagonisten,
combinaties (alfablokker + 5ARI of
muscarinereceptorantagonist, en nu ook
PDE5-remmers met of zonder alfablokker).
De behandeling kan echter maar efficiënt
zijn na educatie van de patiënt en als de
patiënt zijn levenswijze aanpast: minder
drinken, geen alcohol en cafeïne drinken en
blaastraining (1b, A) en in voorkomend geval
constipatie behandelen.
Alfablokkers (terazosine, doxazosine,
alfuzosine, tamsulosine die laatste twee
worden blijkbaar beter verdragen) verbeteren
de symptomen met 30-45% en het Qmax
met 15-30% (1a, A), maar veroorzaken
soms ejaculatiestoornissen. Silodosine werkt
selectiever in op de alfa-1b-receptoren en
veroorzaakt wat meer ejaculatiestoornissen,
maar geen cardiovasculaire bijwerkingen.
5ARI (finasteride, dutasteride) werken
langzamer, maar verminderen het
prostaatvolume met 15-25% na 6 maanden
en het PSA-gehalte met 50%. 5ARI moeten
dus worden voorgeschreven aan mannen
met een duidelijk vergrote prostaat (1b,
A) en kunnen worden gecombineerd met
alfablokkers (1b, A).
Interessant is ook een combinatie van een
alfablokker en een anticholinergicum. Die
combinatie blijkt doeltreffend te zijn indien
een behandeling met enkel een alfablokker
mislukt (1b, B) en in geval van obstructieve
symptomen (2b, B).
PDE5-remmers zijn waarschijnlijk een
de patiënt tevens erectiestoornissen
vertoont (1b). Bij nycturie tot slot zijn
interessante resultaten behaald met
desmopressine. Dan is er nog het punt van de
plantenextracten. Door de grote diversiteit
van dergelijke producten kan het comité geen
aanbevelingen formuleren.
bestaat tussen erectiestoornissen en het
cardiovasculaire risico (6). Eerst moeten
dan ook de cardiovasculaire risicofactoren
krachtdadig worden aangepakt: obesitas,
een sedentair leven, arteriële hypertensie,
diabetes, dyslipidemie... (1, A). De meeste
antihypertensiva (bètablokkers en thiaziden)
verhogen het risico op erectiestoornissen
(met ongeveer 20%). Sartanen daarentegen
verbeteren de erectiestoornissen (7). Statines
verbeteren de erectiestoornissen in geval
van een geïsoleerde dyslipidemie (8). Ze
verbeteren ook de efficiëntie van sildenafil
bij patiënten die niet reageren op sildenafil
alleen (9). Vermageren in geval van obesitas
(10) en meer lichaamsbeweging nemen (11)
hebben ook een positief effect op de erecties.
PDE5-remmers vormen de hoeksteen bij
de behandeling van erectiestoornissen (1,
A) (12). Ze zijn onderling vrij vergelijkbaar
qua werkzaamheid en veiligheid. De keuze
de patiënt. 70% van de patiënten wil PDE5-
remmers dagelijks innemen om een zekere
spontaneïteit te bewaren.
Afhankelijk van de onderliggende
aandoening zal 20-60% van de patiënten
niet de verwachte resultaten behalen. Bij die
patiënten kunnen we de dosering progressief
verhogen tot de maximale toegestane
dosering. We kunnen de patiënten aanraden
om de PDE5-remmer op een ander uur
en nuchter in te nemen of te combineren
met testosteron in geval van bewezen
hypogonadisme (1, A) (6). Als dit alles geen
resultaat oplevert, zijn er nog de alternatieve
behandelingen (intracaverneuze en intra-
urethrale injecties, prothese...), waarop we
hier niet verder zullen ingaan.
1. Oelke M, et al. http://www.uroweb.org/guidelines/
3. Emberton M, et al. BJU Int. 2008;102(8):981-6.
4. Roberts R, et al. J Urol. 2000;163(1):107-13.
5. Lieber M, et al. BJU Int. 2010;105(2):214-9.
6. Jackson G, et al. Int J Clin Pract. 2010;64(7):848-57.
7. Baumhäkel M, et al. Int J Impot Res. 2008;20(5):493-
9. Herrmann H, et al. J Sex Med. 2006;3(2):303-8.
10. Esposito K, et al. JAMA. 2004;291(24):2978-84.
11. Maio G, et al. J Sex Med. 2010;7(6):2201-8.
12. Eardley I, et al. J Sex Med. 2010;7(1 Pt 2):524-40.
worden georganiseerd door de ESU en dekken nagenoeg de hele urologie, dus ook de urologische problemen van elke dag, zoals benigne
prostaathypertrofie en erectiestoornissen. Een overzicht van de fundamentele principes van de behandeling.