uitzaaiing (metastase) naar lymfe-
knopen en andere organen op af-
stand van de primaire tumor, zoals
bot, long, lever en hersenen, verklaren
het verschil tussen goedaardige en
kwaadaardige tumoren. Metastasen
op afstand zijn verantwoordelijk voor
de ziekte-gerelateerde dood van de
meeste kankerpatiënten (Tabel). Voor
sommige tumoren met een relatief
korte overleving, zoals tumoren van de
hoofd- en halsmucosa, ziet het er zelfs
naar uit dat metastase op afstand als
doodsoorzaak toeneemt naargelang
de locoregionale tumorcontrole beter
wordt. Metastasen als uiting van een
systeemaandoening maken systeem-
behandeling vaak noodzakelijk.
preventief of curatief, stelt dan ook een
belangrijk probleem, vooral gezien de
toxiciteit van de beschikbare middelen,
waarvan de nevenwerkingen soms erger
zijn dan de symptomen van de ziekte en
waarvan de winst in overleving beperkt is.
Wij gaan ervan uit dat een beter in-
zicht in de mechanismen van invasie
tering van bestaande en de ontwikke-
ling van nieuwe behandelingen.
de cellulaire en moleculaire mechanismen van metastase kan wellicht bijdragen tot de oplossing
van dit probleem. Metastase is een meerstappenproces dat gebruik maakt van tientallen cellulaire
kanker? Metastaseren metastasen? Hoe ziet de genetische signatuur van metastatische tumoren eruit?
Tumoren zijn ecosystemen; zij bestaan uit kankercellen en gastheercellen, waarvan sommige aangetrokken
worden vanuit het beenmerg. Primaire tumoren, metastasen en beenmerg communiceren voortdurend
en bereiden op die manier "niches" voor metastatische kankercellen voor. Klinisch gezien verschillen
oligometastasen van polymetastasen door hun beperkte aantal; het verwijderen van oligometastasen leidt
tot langdurende overleving bij een derde tot de helft van de patiënten. Deze vaststelling is het beste bewijs
voor het bestaan van dit aparte metastatische fenotype. Celbiologisch inzicht in metastasering suggereert
een aantal elementen die kunnen bijdragen tot het oligometastatische fenotype, waaronder: relatief stabiel
genotype, geringe overleving in de bloedbaan, hoge graad van "dormancy", laag pre-metastatisch signaal,
geringe therapieresistentie, afwezigheid van metastatische cascade. Deze elementen kunnen wellicht leiden
tot de ontwikkeling van moleculaire merkers voor dit fenotype. Zulke merkers moeten ons toelaten om
oligometastatische tumoren te identificeren en zo patiënten te selecteren voor lokale behandeling. Het is de
opinie van de auteurs dat de bloedbaan en het beenmerg, met hun circulerende kanker en gastheercellen en
moleculen, veelbelovende vindplaatsen zijn voor oligometastase-specifieke merkers.