zigheid van levermetastasen, ontstaan
van metastasen kort na initiële nefrec-
tomie, aanwezigheid van tumortrom-
bus en Fuhrman-graad 4. De belang-
rijkste positief-prognostische factor
is volledige metastasectomie. Bij een
volledige metastasectomie in afwe-
zigheid van de hierboven beschreven,
negatief-prognostische factoren werd
een driejaarsoverleving van 60% ge-
rapporteerd.
troperitoneale lymfeklieren
tiële nefrectomie, tenzij er palpabele
lymfeklieren aanwezig zijn of vergrote
lymfeklieren zichtbaar zijn op CT (com-
puted tomography). Het uitvoeren van
een retroperitoneale lymfklierdissectie
gebeurt dan louter voor stagingsdoel-
einden, aangezien er geen argumenten
zijn om aan te tonen dat dit de over-
leving zou verbeteren (8). Bij aanwe-
zigheid van lymfekliermetastasen ten
tijde van initiële nefrectomie bedraagt
de vijfjaarsoverleving slechts 20% (9).
Indien lymfekliermetastasen worden
gedetecteerd na initiële nefrectomie
(metachrone lymfekliermetastasen),
kan een retroperitoneale lymfeklier-
dissectie alsnog overwogen worden.
Deze ingreep is technisch uitdagend,
aangezien ze wordt uitgevoerd in een
reeds geopereerde regio en dicht bij de
grote vaten.Indien geslaagd, bedraagt
de vierjaarsoverleving evenwel 34%
(10).
vaakst metastasering van nierkanker
vertonen. Het verwijderen van long-
metastasen heeft de beste resultaten
bij aanwezigheid van een beperkt aan-
tal metastasen en wanneer de me-
tastasen ontstaan lang na de initiële
nefrectomie. Long-metastasectomie
(meestal lobectomie) heeft een aan-
en zelfs mortaliteit (1,1%). Daarte-
genover staat dat na long-metasta-
sectomie de vijfjaarsoverleving 40%
bedraagt (6).
locatie van metastasering. Metasta-
sectomie heeft hier de meest gunstige
resultaten bij een solitaire metastase,
volledige resectie en voor niet-axiale
metastasen. De vijfjaarsoverleving na
bot-metastasectomie bedraagt glo-
baal genomen 15%, maar stijgt tot
35% voor een solitaire uitzaaiing.
Daarenboven heeft bot-metastasec-
tomie een gunstig effect op de pijn
en op de functie. Gezien het risico op
serieuze complicaties mag bot-meta-
stasectomie niet worden uitgevoerd
na voorafgaandelijke radiotherapie op
het letsel (6). Er is weinig evidentie in
de literatuur betreffende het verwijde-
ren van levermetastasen. De vijfjaars-
overleving bedraagt in dit geval slechts
15% en de peri-operatieve morbidi-
teit en mortaliteit is aanzienlijk (11).
Een alternatief is thermische ablatie
omwille van de geringere invasiviteit.
Metastasectomie van een solitaire
metastase in de pancreas heeft een
gunstige vijfjaarsoverleving van 66%,
maar gaat ook hier weer gepaard met
6%) en mortaliteit (2%) (12).
voor een geïsoleerde bijniermetastase
heeft een gunstige vijfjaarsoverleving
van 60% en hier is de morbiditeit eer-
der gering (13). Deze ingreep is dan
ook ten stelligste aan te raden.
Bij het uitvoeren van een metastasec-
tomie is niet alleen multidisciplinair
overleg, maar ook het contacteren
van de orgaanchirurg met specifieke
expertise terzake uitermate belangrijk.
gaat over het verwijderen van geme-
tastaseerde lymfeklieren.
lymfadenectomie voor
radicale prostatectomie
lymfeklieren eerst verwijderd en op-
gestuurd voor vriescoupe alvorens er
besloten werd tot radicale prostatec-
tomie. Waren de lymfeklieren ingeno-
men, dan werd afgezien van radicale
prostatectomie en werd de patiënt
doorgaans behandeld met palliatieve
androgeendeprivatietherapie. Een re-
cente studie toont echter dat het
uitvoeren van een radicale prostatec-
tomie in aanwezigheid van gemeta-
staseerde lymfeklieren een duidelijk
voordeel heeft: de tienjaars globale-
en prostaatkankerspecifieke overle-
ving bedraagt respectievelijk 64 en
86% versus slechts 28 en 40% wan-
neer er geen radicale prostatectomie
wordt uitgevoerd (14). Wanneer een
lymfeklierdissectie wordt uitgevoerd,
moet deze uitgebreid zijn. Dit bete-
kent dat ten minste de lymfeklieren in
de fossa obturatoria en langsheen de
externe en interne iliacale vaten moe-
ten verwijderd worden. Het is immers
aangetoond dat hoe meer lymfeklie-
ren verwijderd worden, hoe beter de
overleving is. Dit is vermoedelijk het
geval door het verwijderen van micro-
metastasen in ogenschijnlijk normale
lymfeklieren (15).
Goede prostaatkankerspecifieke over-
leving is aangetoond na radicale pros-