behoort België tot de primussen
van de klas: ons land beschikt
Vinci Surgical Systems per inwoner, na de
VS. Met behulp van die systemen kunnen
chirurgen vanop afstand opereren, van-
achter een computerconsole, en dat zou
de patiënt ten goede komen. Waarom?
Omdat artsen hun ingrepen zo preciezer
kunnen uitvoeren, onder meer doordat de
factor `tremor' buitenspel wordt gezet en
het fulcrum effect (de verhindering van
de natuurlijke hand-oogcoördinatie door
de contra-intuïtieve bewegingen bij kijk-
operaties) wordt omzeild.
ook nadelen. Zo moeten de chirurgen én
het verplegend personeel die de robot
zullen gebruiken, een specifieke opleiding
volgen vooraleer ze met het systeem aan
de slag kunnen. Verder kunnen de artsen
tijdens een robotgeassisteerde ingreep
geen beroep doen op haptische feedback.
Bovendien vragen de omvangrijke robot-
installaties niet alleen logistieke aanpas-
singen, het instrumentarium dat momen-
teel compatibel is met de robots volstaat
ook niet voor alle ingrepen.
Het grootste pijnpunt op dit moment is
het kostenplaatje. De gemiddelde aan-
koopprijs van een robotsysteem bedraagt
momenteel ruim 1,5 miljoen euro. Daar
komen nog onderhoudskosten (circa
150.000 euro per jaar), investeringen in
instrumentarium (1.000 à 1.500 euro per
procedure) en kosten voor de opleiding
van het personeel bij. Doordat de techniek
vandaag de dag snel veroudert, zijn bo-
vendien geregeld upgrades nodig om `bij
te blijven'.
geldverslindende investering verant-
woord is in deze budgettair penibele
tijden. Mocht de gezondheidswinst die
robotsystemen opleveren ten opzichte
van de huidige behandelingsopties aan-
zienlijk zijn, was er geen twijfel mogelijk.
Literatuuronderzoek toont echter aan
dat ongebreideld optimisme nog niet op
zijn plaats is.
Voor zijn scriptie in het kader van het
tweede jaar master in de geneeskunde
nam Bert Dhondt (Universiteit Gent)
de wetenschappelijke publicaties over
het gebruik van robotica in de abdo-
minale chirurgie onder de loep. Daar-
uit concludeerde hij dat "de snelle en
brede invoering van robotchirurgie
niet ondersteund wordt door weten-
schappelijke studies van voldoende
kwaliteit om een significant voordeel
aan te tonen ten opzichte van de huidi-
ge `gouden standaard'-behandelingen".
"Uit huidig onderzoek is immers nog
niet gebleken dat robotchirurgie supe-
rieure gezondheidsvoordelen oplevert
voor de patiënt", aldus Dhondt. "Voor-
lopig lijkt de techniek vooral nuttig bij
complexe ingrepen die moeilijk uit te
voeren zijn via een kijkoperatie en dus
nog steeds via een klassieke open opera-
tie gebeuren. In die gevallen kan een ro-
bot het gebruik van minimaal-invasieve
chirurgie uitbreiden."
heel wat studies te wensen overlaten
op het vlak van methodologie", gaat
Dhondt verder. "Prospectief gerando-
miseerd onderzoek naar de korte- en
langetermijnresultaten van robotgeas-
sisteerde chirurgie in vergelijking met
open en laparoscopische chirurgie, in-
clusief de implicaties op gezondheids-
economisch vlak, is nodig om de vraag
over kosteneffectiviteit beter te kunnen
beantwoorden."
Hoegenaamd zeker is evenwel dat de
huidige nadelen van robotchirurgie
geleidelijk aan zullen verdwijnen: de
systemen worden steeds kleiner, op
termijn wordt haptische feedback geïn-
tegreerd en het assortiment aan instru-
menten blijft groeien. "Daarnaast moet
de komst van nieuwe producenten op
de markt ervoor zorgen dat de kostprijs
naar beneden gaat. Die concurrentie
is essentieel voor de toekomst van de
technologie in de gezondheidszorg",
vult Bert Dhondt aan. "Ondertussen is
het aan de chirurgische gemeenschap
chirurgie. Op het eerste gezicht is dat een goede zaak, want de
geavanceerde technologie verhoogt de precisie van minimaal-
invasieve ingrepen. Weegt dat voordeel echter wel op tegen de
enorme kostprijs? Voor abdominale chirurgie momenteel alvast
niet, stelt masterstudent geneeskunde Bert Dhondt (U Gent) in
zijn scriptie.
ons land. "De Belgische
onderbenut worden.
op een moment waarop er absoluut geen wetenschappelijk bewijs
bestond voor hun meerwaarde. Technologische snufjes zijn nu eenmaal
aantrekkelijk, en een robot is goeie pr voor een ziekenhuis."
Dat er zo weinig studies bestaan naar de efficiëntie van chirurgische
robots, ligt de leverchirurg duidelijk op de maag. "De technologie
bestaat al vijftien jaar, nieuw is ze dus niet. Dan verwacht je dat er
een pak onderzoek naar is uitgevoerd. Maar dat is niet het geval.
De producent van robots, die momenteel (nog) het monopolie op
de markt heeft, wil daar niet in investeren. Waarom? Door de hoge
kostprijs van ingrepen met assistentie van een robot zouden studies
handenvol geld kosten. Bovendien is het niet zeker dat de resultaten
positief zouden uitvallen. Dus houdt de firma het bij de ongestaafde
bewering dat robotchirurgie superieur is..."
Als overtuigd wetenschapper vindt dr. Troisi dat een doodzonde.
"Voor sommige ingrepen, vooral in de urologie, is de robot een
standaardprocedure geworden. Maar de beperkte beschikbare
gegevens voor andere disciplines, zoals de leverchirurgie, tonen geen
meerwaarde van robotgeassisteerde chirurgie ten opzichte van de
klassieke methode. Vooraleer we robots daar op grote schaal kunnen
inzetten, moeten verschillende studies de toegevoegde waarde zwart
op wit aantonen."
Daarom probeert het UZ Gent, dat sinds februari van dit jaar ook
over een robot beschikt, zelf prospectieve onderzoeken op te zetten.
Ook elders worden eigen onderzoeken gestart, al gebeurt dat slechts
mondjesmaat. "Zoals gezegd kosten robotgeassisteerde ingrepen veel
geld. En je kan patiënten toch niet laten betalen voor de deelname aan
een studie?", aldus Troisi. "We moeten dus elders op zoek gaan naar
fondsen, en dat is niet altijd even eenvoudig."
Robots afschrijven doet Roberto Troisi evenwel niet. "Integendeel, ik
ben ervan overtuigd dat ze op termijn rendabel zullen worden vanuit
medisch-economisch standpunt, toch zeker voor bepaalde gevallen.
Maar eerlijk is eerlijk: vandaag de dag is dat niet het geval."
de omvangrijke
robotinstallaties
niet alleen logistieke
aanpassingen, het
instrumentarium dat
momenteel compatibel
is met de robots volstaat
ook niet voor alle
ingrepen.