volksgezondheid, geeft vooral advies
wanneer objectieve redenen wijzen
genoeg niet altijd zo evident. Een leek zou
van minder beginnen te twijfelen. Dat
weet de Stichting tegen Kanker maar al te
goed. De infovoormiddag geeft duidelijk
aan hoezeer de wetenschappelijke waar-
heid de hoofdbekommernis vormt, ook
(en vooral?) indien deze minder somber
lijkt dan de vermoedens en andere hard-
nekkige geruchten. De boodschap die de
honderden aanwezigen te horen kregen, is
ongetwijfeld ook de boodschap die artsen
hun patiënten moeten brengen.
leiding heeft over de preventieafdeling
van de Stichting, wijst erop dat bepaalde
producten al jarenlang bekendstaan als
kankerverwekkend (zo is tabak bv. betrok-
ken bij één kankergeval op drie), maar dat
geldt niet voor bepaalde omgevingsfac-
toren die recenter zijn van aard, zoals de
stralingen en elektromagnetische velden
van de gsm- en wifinetwerken die tegen-
woordig overal aanwezig zijn. Dit domein,
waar een van de gastsprekers, dr. Jacques
Vanderstraeten (Ecole de Santé publique
van de ULB), bijzonder in geïnteresseerd is,
heeft betrekking op golven uit het zoge-
naamde gamma van radiofrequenties (RF)
en omvat tevens de velden waar draad-
loze telefoons en digitale tv voor verant-
woordelijk zijn. Deze golven dringen het
organisme binnen tot op een diepte die
omgekeerd evenredig is met de stralings-
lengte van de golven, namelijk tussen 400
megahertz (digitale tv) en 2,6 gigahertz
(4G gsm-netwerk).
en andere lichaamsdelen
dat deze radiofrequenties niet zo krachtig
zijn en geen moleculaire letsels kunnen aan-
brengen a fortiori niet op DNA-niveau
zelfs niet bij langdurige blootstelling. Onze
moleculen trillen aan een frequentie van
meer dan 300GHz, wat aanzienlijk hoger
ook geen moleculen beschadigd raken door
resonantie. Dat neemt niet weg dat ons li-
chaam deze golven wel degelijk absorbeert,
waardoor ons lichaamsweefsel opwarmt.
Wat de algehele blootstelling aan gsm- of
wifistraling betreft, mogen we echter op
beide oren slapen. De invloed is totaal ver-
waarloosbaar, want de opwarming bedraagt
amper een duizendste graad Celsius...
aan het oor gebruikt. Dan kan de straling
tot op enkele centimeter diepte in het li-
chaam binnendringen. En dat is dieper dan
de dikte van de hersenpan bij kinderen. Een
feit dat we niet mogen verwaarlozen! Toch
bedraagt de potentiële opwarming ook hier
maar een fractie van een graad.
Zoals we al illustreerden, is het risico op
de ontwikkeling van kanker in theorie
haast onbestaande, en de onderzoeken
die tot op heden zijn gevoerd (vooral naar
tumoren in het hoofd en de hersenen, die
sterker zijn blootgesteld), hebben nog
niets onrustwekkends aan het licht ge-
bracht. Het zou echter interessant zijn om
te weten of straling beginnende kanker
stimuleert, m.a.w. of het de ontwikkeling
ervan versnelt. We focussen ons hiermee
op de periode tussen het ontstaan van
kanker en het ogenblik dat deze wordt
gediagnosticeerd. Ongeveer twintig jaar
na de opkomst van de gsm en meer dan
dertig jaar na het verschijnen van de ana-
loge mobilofoon (MOB-1), beschikken we
over voldoende informatie om relevante
conclusies te kunnen trekken. Zo is er on-
der meer epidemiologisch onderzoek ver-
richt naar goedaardige en kwaadaardige
tumoren, zoals gliomen, meningeomen,
akoestische neuromen en speekselklier-
tumoren. In het huidige stadium ziet het
ernaar uit dat iemand die in totaal langer
dan 1.640 uur een gsm gebruikt (onge-
veer 30min/d gedurende 10 jaar), een iets
groter risico loopt om een neuroma van
de achtste hersenzenuw of een glioom
te ontwikkelen. Maar temporele studies
doen vermoeden dat deze resultaten fout
zijn en voor de andere tumoren werden
ook niet bij kinderen van 7 tot 19 jaar.
en het onderzoek is nog aan de gang, met
name bij kinderen. Uit veiligheidsoverwe-
gingen heeft het International Agency for
Research on Cancer (IARC) gsm-straling
als mogelijk kankerverwekkend voor de
mens geklasseerd. Maar nogmaals, er is
momenteel geen enkele reden tot paniek.
Dat belet niet dat enige voorzichtigheid
geboden is zolang de gehele toedracht
rond het gebruik van gsm's aan het oor
niet is gekend. Doe uw vaste lijn dus niet
meteen weg. Het is bovendien raadzaam
om uw gsm altijd op enige afstand van uw
bruik te maken van een bluetooth-oortje.
Of verwissel de telefoon enkele keren van
oor tijdens het gesprek. Kies ook voor een
toestel met een lage SAR-waarde (Specific
Absorption Rate; dit drukt de hoeveelheid
radiofrequenties uit die het lichaam ab-
sorbeert in watt/kg) en telefoneer indien
mogelijk enkel indien u een goede ont-
vangst hebt. Wat kleine kinderen betreft,
meent Jacques Vanderstraeten dat "ze
wegens de huidige onzekerheid, hun moge-
lijk verhoogde gevoeligheid en de langere
gecumuleerde blootstellingsduur zoveel
mogelijk het gebruik van gsm's dienen te
vermijden". U weet dus wat u het best niét
onder de kerstboom legt dit jaar!
sel een infovoormiddag voor het grote publiek met als titel
`Stralingen en kanker: feiten versus vermoedens'. Verdorie nog
aan toe! Zou het gevaar dan zo groot zijn dat de eerbiedwaar-
dige Stichting het publiek persoonlijk wil alarmeren? Het ant-
woord is genuanceerd: laten we stellen dat ze de patiënt helpt
om de gulden middenweg te kiezen tussen elementaire voor-
zichtigheid en mateloze schrik.
functie als arts-journaliste neerlegde om bij de Stichting tegen Kanker aan
de slag te gaan. En... tevreden?
"Zeker!", antwoordt ze zonder te aarzelen. "Werk is er alvast genoeg (en zo
hoort het). De werksfeer zit bovendien goed en iedereen is vriendelijk voor
elkaar. We spreken elkaar zowel in het Frans als in het Nederlands aan, iets
wat zeker niet op elk werk het geval is."
Jullie gaan het debat aan met de overheid, informeren het publiek, doen aan
preventie, bieden de zieken een persoonlijke begeleiding... Vergeet ik nog
iets?
"Wanneer kanker niet kan worden genezen, wordt het steeds meer een
chronische aandoening, en zoiets vergt een nieuwe vorm van begeleiding.
Voor de rest zitten we momenteel volop in een periode van reorganisatie en
moeten we afwachten hoe de zaken zullen evolueren vooral op het vlak
van preventie na de volgende staatshervorming".
als kankerverwekkend, maar dat geldt niet voor
bepaalde omgevingsfactoren die recenter zijn van
aard, zoals de stralingen en elektromagnetische
velden van de gsm- en wifinetwerken