gezondheidszorgsysteem op de ongelijkheid gelieerd
aan gezondheid. "It is more important to know what
disease a patient has." Aan de hand van het citaat van sir
William Osler herinnert prof. De Spiegelaere eraan dat
ons gezondheidszorgsysteem in de eerste plaats gericht
is op de `aandoening' eerder dan op de `persoon'. "De
ongelijkheid in de zorg neemt toe omdat men geen re-
kening houdt met het samengaan van verschillende ge-
zondheidsproblemen: een verhoogd risico op een gebrek
aan coördinatie, neveneffecten en het onverzoenbaar zijn
van behandelingen, vermenigvuldiging van onderzoeken,
ziekenhuisopnames, kosten veroorzaakt door het opsplit-
sen van de behandeling, te korte duur van raadplegingen,
uitsluiting van niet-spoedeisende vragen (preventie, the-
rapeutische educatie), enz.", legt de onderzoekster uit.
van de gezondheidsongelijkheid schuilt in het feit dat be-
paalde praktijkaanbevelingen geen rekening houden met
de globale context van de patiënt. Om een voorbeeld te
citeren: de onderschatting van de reële risico's bij de so-
ciaal lagere klassen bij de evaluatie van cardiovasculaire
risico's. Dat wordt nochtans goed gedocumenteerd in
de wetenschappelijke literatuur (stress, werkomstandig-
heden, omgeving, mentale belasting, enz.).
rekening brengen van de sociale omstandigheden die een
invloed kunnen hebben op de efficiëntie van de interven-
tie. Sommige zorgverstrekkers anticiperen op de reactie
van de patiënt en verkiezen hem geneesmiddelen te ge-
ven eerder dan preventieve maatregelen voor te stellen.
Bovendien hebben sommige patiënten meer vertrouwen
in een medicamenteuze behandeling omdat ze vrezen dat
ze geen invloed hebben op de ander factoren. Deze twee
een therapeutische begeleiding van chronisch zieken die
gekoppeld wordt aan een psychosociale begeleiding", be-
nadrukt Myriam De Spiegelaere. Dergelijke aanpak vraagt
uiteraard wel meer tijd en vraagt tevens een belangrijke
investering. "Enkel een aanpak van de morbiditeit gericht
op de persoon kan meer precies de belangrijke impact
beschrijven van ziekte bij sociaal achtergestelde groepen
en kan duidelijk maken welke tussenkomst noodzakelijk
is om de om de patiënt zo efficiënt mogelijk te behande-
len en interactie tussen de aandoeningen te vermijden",
voegt prof. De Spiegelaere er nog aan toe.
op de patiënt bevorderen? De onderzoekster benadrukt
de essentiële rol van de huisartsgeneeskunde, die in staat
is de complexe en multiple morbiditeit te beheersen.
Ze benadrukt tevens de noodzaak van de ontwikkeling
van het werken in een netwerk met de ziekenhuissector
(echelonnering, continuïteit). Ook een multidisciplinaire
aanpak gericht op de patiënt wordt aangeraden.
Men zou kunnen opwerpen dat men als sinds jaar en dag
op colloquia allerhande hoort spreken over de globale
en multidisciplinaire aanpak van de patiënt, maar dat de
organisatie van het ziekenhuis gericht en georganiseerd
blijft op de behandeling van een ziekte, van een orgaan.
"De diensten geriatrie, die al jaren geconfronteerd wor-
den met deze complexiteit, functioneren reeds in de
optiek van een globale behandeling van de patiënt. Dat
kan eveneens toegepast worden op de dienst pediatrie.
Deze aanpak is moeilijker realiseerbaar in meer gespecia-
liseerde diensten zoals cardiologie of pneumologie", aldus
prof. De Spiegelaere. Ze meent dat de globale aanpak op
een bredere schaal kan worden aangenomen en dat de fi-
nanciële moeilijkheden dat ons gezondheidszorgsysteem
vandaag kent de overheid en de zorgverstrekkers ertoe zal
dwingen het huidige ziekenhuismodel in vraag te stellen.
zondheidszorgsysteem de belangrijkste uitdaging bij de
strijd tegen ongelijkheid. "De continuïteit van de zorg
wordt steeds moeilijker binnen ons gezondheidszorgsys-
teem. De vrije keuze van de zorgverstrekker en de conti-
nuïteit zijn sterk met elkaar verbonden. Belgen houden
sterk vast aan de vrije keuze omdat het toelaat een ver-
trouwensband te creëren tussen patiënt en zorgverstrek-
steeds meer onder druk komt te staan. Een voorbeeld:
naargelang wat het OCMW voorstelt, kan een patiënt een
zeer ruime, dan wel een zeer beperkte keuze hebben. De
vrije keuze van de zorgverstrekker wordt steeds moeilij-
ker bij gespecialiseerde zorg: ofwel kan een patiënt een
privé-raadpleging betalen en krijgt hij op korte termijn
een afspraak; ofwel kan hij dat niet betalen en moet hij
afwachten of hij in de loop van de komende maanden een
afspraak krijgt; ofwel wil een patiënt voor bijvoorbeeld
een oftalmologisch onderzoek geen maanden wachten
en begeeft hij zich naar de dienst spoedgevallen of naar
een raadpleging in een ziekenhuis en heeft hij telkens een
andere arts voor zich."
Myriam De Spiegelaere meent dat de informatie die ge-
bruikt wordt om de kwaliteit van de zorg, de performantie
van het systeem en de financiering van de dienstverlening
te evalueren, onvoldoende en incorrect rekening houdt
met de sociale factoren. "Het systeem van gezondheids-
informatie is eveneens sterk gericht op de aanpak van een
ziekte. Het gebeurt slechts zelden dat de gezondheids-
noden eveneens in aanmerking worden genomen."
Wat de planning van het medisch aanbod betreft, herin-
nert de onderzoekster van de Ecole de Santé publique van
de ULB eraan dat de sociaal het minst bevoordeelde of
de meest kwetsbare patiënten meer gestraft zullen wor-
den door een tekort aan of een mindere densiteit aan
zorgverstrekkers. Ze hebben minder contact met de
Spiegelaere dat "gezondheidszorg geen predominante rol
speelt in het ontstaan of het behoud van sociale ongelijk-
heid ten aanzien van de gezondheid. Maar hoe efficiënter
de zorg en de preventieve tussenkomsten zijn, hoe belang-
rijker hun impact op de gezondheidsongelijkheid kan zijn."
Ze nodigde de zorgverstrekkers uit actief tegen deze on-
gelijkheid te vechten. "De overheid en de zorgverstrekkers
moeten er zich bewust van zijn dat ze een rol kunnen spe-
len. Maar dat ze vandaag niet proactief te werk gaan om
de obstakels voor een echte toegang tot de gezondheids-
zorg weg te werken en om het gezondheidszorgsysteem
te heroriënteren. Doen ze dat niet dan zal de ongelijkheid
binnen het systeem blijven toenemen. Door zijn werk
`goed' te doen, blijft men de ongelijkheid accentueren.
Er moet op dit vlak een actieve demarche komen."
de toename of de vermindering van
Myriam De Spiegelaere, hoogleraar aan
de Ecole de Santé publique van de ULB,
gaf een antwoord op deze vraag tijdens
het jaarlijkse colloquium van de zieken-
huisorganisatie Santhea.
met het samengaan van verschillende gezondheidsproblemen.
op patiënt