daagse congres `Together we Care'
van Zorgnet Vlaanderen plaats: 500
en beleidsmakers luisterden naar een keur
aan buiten- en binnenlandse sprekers en
paneldiscussies. Wat zijn de tendensen in
de gezondheidszorg? Welke noden hebben
patiënten? Waar staat de hervorming van
de ziekenhuisfinanciering?
Stof genoeg. In het bestek van dit artikel
belichten we het interessante theoreti-
sche concept over de organisatie van de
gezondheidszorg uitgewerkt door dr. Johan
Pauwels, stafmedewerker bij Zorgnet. Op
pagina ... brengen we, voetjes terug op de
grond, verslag uit van een paneldiscussie.
aantal patiënten met chronische aandoe-
ningen en multimorbiditeiten zal toenemen
en dat vergt een fundamentele shift in ons
zorgsysteem. Dat systeem richt zich immers
nog grotendeels op acute zorg. Dr. Pauwels
schetst de krijtlijnen van het nieuwe model
en vergelijkt met het spoorwegverkeer. Van-
daag de dag verloopt het zorgverkeer bijzon-
der druk en weinig gestructureerd, stelt hij
vast. "Elkeen apart tracht patiënten zo snel
mogelijk op bestemming te krijgen, maar
het gevolg is verkeerschaos. Kan dit niet
fundamenteel beter georganiseerd worden?
Ook vanuit de wetenschap dat de helft van
de patiënten in de ziekenhuizen meer dan
één chronische aandoening heeft. Momen-
teel verzorgen we met zijn allen immers
steeds meer dezelfde patiëntengroepen. Al
hebben ze wel herhaaldelijk verschillende
zorgvormen in wisselende mate en in wis-
selende volgorde nodig."
Pauwels komaf met "de verschillende
zorgvormen die als competitieve ver-
In zijn ogen dienen ze gezamenlijk een
trein te vormen. "De wagons van de eer-
ste, tweede en derde lijn, van welzijnszorg,
preventie, geestelijke gezondheidszorg,
ouderenzorg... rijden dan op eenzelfde
spoor in dezelfde richting. Voor elke doel-
groep is er een aangepast zorgtraject."
een netwerk. "De verschillende zorgacto-
ren zijn via sluitende netwerkafspraken en
uitwisselbare elektronische patiëntendos-
siers (EPD) met elkaar verbonden in functie
dr. Pauwels. Het spoor wordt gevormd door
gezamenlijke praktijkrichtlijnen. Behande-
lingsdoelen bepalen richting en bestem-
ming en het traject kiest men in functie van
wat voor deze doelgroep nodig is. Er is nood
aan verschillende soorten treinen, trekt hij
de metafoor door. Voor de ene pathologie
is snelheid immers cruciaal, voor de andere
moet men in één welbepaald supergespe-
cialiseerd station kunnen afstappen. Voor
steeds meer patiënten, ouderen en armen
bijvoorbeeld, is de vraag of er een station
in de buurt is bepalend of ze überhaupt op
een trein geraken."
na "aftoetsavonden met de sector en
gesprekken met externe stakeholders".
Volgens Pauwels is er een draagvlak voor
vrijwillige tot stand gekomen `erkende
zorgnetwerken'. "Dit is ruimer dan enkel
de ziekenhuizen. Het gaat over systemen
die patiënten vooral gezond houden. Ze
beperken zich niet tot het herstellen van
op het voorkomen of beperken ervan," al-
dus Johan Pauwels.
een matrixstructuur. Horizontale en ver-
ticale netwerken daarin vormen voor de
patiënt één geheel. Pauwels benadrukt dat
een efficiënt en effectief antwoord bieden
op de verschillende zorgnoden vereist
dat dergelijke matrix niet enkel voor de
ziekenhuizen geldt maar voor het gehele
gezondheidszorgsysteem.
patiënten met verschillende chronische
aandoeningen. Hiervoor is een holistische
zorgvisie nodig met een multidisciplinaire
en multiprofessionele benadering dicht bij
de patiënt. De samenwerking tussen lo-
kale en regionale spelers leidt hierbij tot
betere resultaten. Zowel voor de individu-
ele patiënt -bijvoorbeeld qua levenskwali-
teit- als op populatieniveau. Bijvoorbeeld
door een verdere daling van vermijdbare
sterfte aan vroegtijdig opspoorbare aan-
doeningen.
tiedifferentiatie en taakherschikking tus-
sen ziekenhuizen. "Dat kan leiden tot een
vorm van echelonnering van diensten of
zorgprogramma's, aldus Pauwels. Zo wordt
specifieke expertise en uitrusting gepoold.
Dat gaat van een label A-diensten of zorg-
programma's voor vlot standaardiseer-
bare, frequent voorkomende zorg tot een
label C voor zeer complexe diagnostiek of
zeer intensieve behandelingsfaciliteiten
voor minder frequente tot uiterst zeldza-
me aandoeningen." De verticale netwer-
ken benadrukken specifieke aandoeningen
met een interdisciplinaire benadering op
vereist samenwerking tussen een horizon-
taal netwerk en revalidatieziekenhuizen,
psychiatrische instellingen, enz."
wels. Anders dreigen patiënten uren in een
station te staan en nemen ze uiteindelijk
een trein naar een andere, niet-geschikte
bestemming, bijvoorbeeld de spoed bij
een verzwikte enkel. Of ze blijven zitten
in de wagon `pediatrie' omdat de cor-
recte wagon `kinderpsychiatrie' overvol
is. "Welke zorgtrajecten zijn er nodig voor
welke patiëntengroepen? Hoeveel treinen
en wagons moet men de klok rond inzet-
ten?, vraagt de arts zich af. Het gezamen-
lijk netwerkdoel is bekend: alle patiënten
tijdig op de bestemming krijgen die ze
samen met hun arts vastlegden in het
behandelingsplan." Zoals nu rijdt de loco-
motief van de toekomst op een mix van
gedrevenheid en euro's. Van belang is dat
alle spelers en de overheid een goed zicht
hebben op het hele spoorwegnet.
een globaal zorgplan met een duidelijke
visie en dito zorgdoelstellingen. Overhe-
den sturen de wissels in functie van steeds
performantere zorg. Ze mogen besparen
maar wel op zotte kosten, op zaken die
niet evidence-based zijn. Blijven we echter
focussen op hoge kosten, dan hebben we
binnenkort misschien treinen die helemaal
niet deugen. Dus rekenen we erop dat de
overheden de wissels betrouwbaar en
transparant beheren", besluit dr. Pauwels.
(spoor)wegen
de patiënten en voor de gemeenschap. Dat is de kern van de
`social profit'. Daarom moeten voorzieningen afstappen van het
denken in termen van `hun' marktaandeel, zorgverleners moeten
afstappen van het denken in `mijn' patiënten en de overheid
moet afstappen van het besparen op de hoogste kosten."
de krijtlijnen van het nieuwe
model en vergelijkt met het
spoorwegverkeer.
van welzijnszorg, preventie, geestelijke
gezondheidszorg, ouderenzorg... rijden dan
op eenzelfde spoor in dezelfde richting.