background image
yürüyememektedir yoksa motor sistem mi
tutulmufltur? Tüm bu sorular, doktor nöro-
lojik bozuklu¤u düflündüren paternleri gör-
dü¤ünde yan>t bulur. Örne¤in a¤r> söz ko-
nusuysa, radiküler bir nitelik ve da¤>l>m
saptayabilir. Di¤er durumlarda, nörolojik
muayene, sinir sistemine ait tart>fl>lmaz ifl-
lev bozukluklar>n>n de¤iflik belirtilerini or-
taya ç>karabilir. Elinde a¤r> olan bir hastada
ayn> zamanda tenar bölge kaslar>nda atrofi
ile Tinel bulgusu da-bile¤e vurmayla oluflan
a¤r>-olabilir. Lokalizasyon bilinci, bize a¤r>-
n>n median sinire olan hasardan ileri geldi-
¤ini söyler. A¤r>n>n vurmakla artt>¤> nokta
lezyonu median sinire lokalize eder. Bu ol-
guda veya baflka herhangi birinde, lezyonu
lokalize etmek için iyi bir nöroanatomi bil-
gisine sahip olmak gerekir.
Nöroanatomi lokalizasyonun anahtar>d>r. Bu
kitapta, sinir sisteminin her yap>s>na ait anatomi
özeti, söz konusu olan yap>n>n lezyonlar>n>n lo-
kalizasyonundan önce verilmifltir. Nöroanatomi-
nin iki genifl yönü vard>r: yap>n>n morfolojisi ve
onun "ifllevsel temsili". "temindeki bir oluflumun üstlendi¤i ifllevdir. Bu
oluflumdaki hasar ona ait ifllevin bozulmas>yla
sonuçlan>r. Örne¤in, okülomotor sinirin hasar>
bu sinirin gitti¤i gözde midriyazise yol açar.
Nöroanatomi, lokalizasyon için bir yol hari-
tas> gibidir. Lokalizasyon, nöroanatomik harita-
da lezyon yeri bulmakt>r. Di¤er haritalarda oldu-
¤u gibi, sokak ad> ve ev numaras> ya da sokaklar-
la caddelerin kesiflti¤i noktalara ait adres bilgile-
ri gerekir. Hasar, davran>flsal, motor ya da duyu-
sal olsun kendini nörolojik ifllev bozuklu¤u flek-
linde gösterir. Sinir sisteminin de¤iflik yerlerin-
deki hasarlarda ne tipte nörolojik ifllev bozuk-
luklar> oldu¤unu bilirsek, söz konusu hasar>n
kayna¤>n> bulabiliriz. Baz> disfonksiyonlar arad>-
¤>m>z adresi bize do¤rudan do¤ruya verirler. tirahat tremoru, bradikinezi ve rijiditenin bir ara-
da oluflu, bize hastan>n substansiya nigra's>nda
bir lezyon oldu¤unu söyler. Baflka durumlarda,
"iki soka¤>n kesiflme noktas>na" bakabiliriz. Baz>
belirtilerden belirli bir yolun tutuldu¤unu söyle-
riz, di¤erlerinden ikinci bir yolun tutuldu¤unu
da ç>kar>r>z. Sonuçta lezyonun bu yollar>n kesifl-
ti¤i noktada oldu¤unu ifade edebiliriz. Örne¤in,
sol hemiparezi varl>¤>nda kortikospinal yolun
tutuldu¤unu anlar>z, fakat bu yol medulla spina-
lis, beyinsap> ya da serebral hemisferler düzeyin-
de etkilenmifl olabilir. Hasar>n yerini tam tespit
edebilmek için baflka ipuçlar>n> kullanmam>z ge-
rekir. E¤er, sol hemipareziye ek olarak sa¤da
üçüncü sinir felci bulursak , lokalizasyona çok
yaklaflm>fl oluruz. Bu iyi bilinen sendrom, Weber
sendromu, genel bir lokalizasyon prensibini or-
taya koyar: lezyon tutulan iki yolun kesiflme
noktas>ndad>r. Hastada yaln>z üçüncü sinir felci
olsayd>, lezyon sinir fasikülü (beyinsap>ndaki)
ile süperior orbital foramen (orbitadaki) aras>nda
herhangi bir yerde olabilirdi. Kontralateral hemi-
parezinin bulunuflu lezyonun üçüncü sinirin ol-
du¤u taraftaki krus serebride oldu¤unu net bir
flekilde ortaya koyar. Buras> kortikospinal yol ile
üçüncü sinirin liflerinin birleflti¤i yerdir. Nöro-
anatomi do¤ru bir de¤erlendirme için bir yol ha-
ritas> görevi sa¤lar.
Sinir sisteminin daha alt düzeyleri tutuldu-
¤unda lokalizasyon daha da kesin olur. Sinir
sisteminin lezyonlar>n> lokalize ederken, kastan
kortekse kadar de¤iflik fonksiyonel ve anatomik
düzeylerde olabilecek majör sendromlar> dü-
flünmek gerekir. En basit düzeyde, bir kasa olan
hasar o kas taraf>ndan yap>lan hareketi bozar.
Bir üst düzeyde, bir periferik sinire olan bir ha-
sarda o sinir taraf>ndan innerve olan kaslarda
güçsüzlük ve sinirin derideki dermatomunda
duyu kayb> görülür. Alt servikal düzeyin afla¤>-
s>ndaki medulla spinalis lezyonlar>nda bir veya
iki bacakta güçsüzlük ve gövdede horizontal
düzeyi olan duyu kayb> olur. Servikal medulla
spinalis veya beyinsap>ndaki lezyonlar tipik
olarak, bir tarafta daha belirgin olmak üzere,
vücudun bir veya iki taraf>nda kuvvet azl>¤> ve-
ya duyu kayb>na ve o düzeye ait karakteristik
bulgulara yol açarlar. Örne¤in, servikal medul-
la spinalis lezyonlar> kol ve eli tutan radiküler
a¤r> veya güçsüzlü¤e neden olur. Alt pons lez-
yonlar>nda bak>fl felçleri veya periferik yüz felci
ortaya ç>kar. Kranyal sinir lezyonlar>n>n lokali-
zasyonu oldukça kolayd>r, çünkü bir periferik
sinir veya basit bir nöroanatomik yap>y> tutan
bir patolojik sürecin yeri, örne¤in görme yolla-
r>, rahatça belirlenebilir. Nevraksta yükseldikçe,
lokalizasyondaki netlik azal>r. Serebellumdaki
bir lezyon ataksiye neden olabilir. Talamusdaki
bir lezyon, ço¤u zaman duyu kayb>, postüral
bozukluk ya da bellek kayb>na yol açar. Hemis-
ferik beyaz cevher lezyonlar> kuvvet azl>¤> ya
da görme alan defektleri ile seyredebilir. Son
olarak korteks lezyonlar>, kendilerini hasar>n
oldu¤u bölgeye göre de¤iflen motor, duyusal ya
da davran>flsal bulgularla gösterirler.
Alt düzeylerdeki lezyonlar zaman içinde ol-
dukça sabit bulgulara yol açarken, yüksek dü-
zey lezyonlar> muayene s>ras>nda de¤iflkenlik-
ler gösterebilir. Bir ulnar sinir lezyonu, birinci
dorsal interosseöz kasta oluflan atrofiden so-
rumludur. Muayene eden kiflinin saptad>¤> at-
NÖROLOJ
4