background image
y>llar>n sonras>nda da Ege Üniversitesinde Dr. Ahmet Birand
çal>flm>flt>r. 1970 sonras>nda tüm dünyada kullan>lmas> ortadan
kalkm>flt>r.
Ejeksiyon fraksiyonunun saptanmas>:
1960'l> y>llarda kalp ye-
tersizli¤inin tan>s>nda kalp kateterizasyonu ile kalp debisini
saptamak mümkündü. Bunun için arteriyel ve venöz kan oksi-
jen saturasyonlar>n> saptamak için kullan>lan metotlar ve kar>-
fl>k formüllerin uygulanmas> ile bir tek ölçüm için 30 dakikadan
fazla bir zamana gereksinim duyulurdu (6a) Daha sonraki y>l-
larda boya dilüsyon metotlar> ile bu ölçüm yap>lmaya bafllan>l-
d> ancak bunun için de ayr> gereçlere gereksinim vard> ve uzun
süreli çal>flmalar yap>l>rd> (6 b).
1960'l> y>llar>n sonunda Weissler ve arkadafllar> (7) taraf>n-
dan popülerize edilen sistolik zaman intervalleri (STI) ile indi-
rekt olarak ejeksiyon fraksiyonunu saptamak olas>l>¤> do¤du.
Elektrokardiyogram, fonokardiyogram ve karotis e¤irisinin si-
multane yazd>r>lmas> ile elde edilen traselerden preejeksiyon
periyodu (PEP), sol ventrikül ejeksiyon zaman> (LVET) saptan>-
yordu . PEP/LVET oran> ile ejeksiyon fraksiyonu aras>nda ters
oranlama vard>. Ejeksiyon fraksiyonu azald>kça bu oran yükse-
liyordu, kalp yetersizli¤i için kabul edilen s>n>r nokta 0.420 ola-
rak kabul edilirdi.
1960'l> y>llar>n bafl>nda çok k>s>tl> endikasyonlarla kulla-
n>lma¤a bafllan>lan ekokardiyografi yetmiflli y>llarla birlikte
çok geliflti. Kapaklar hakk>nda verdi¤i bilgilerden baflka, ven-
trikül duvar kal>nl>klar>, duvar hareket kusurlar>, sol ve sa¤
ventrikül ejeksiyon fraksiyonlar>n>n saptanmas>, bu tetkikle-
rin pek çok kez tekrarlanabilmesi kalp yetersizli¤inin tan>s>n-
da, tedavisinin izlenmesinde doktora büyük kolayl>klar getir-
di, diyastolik disfonksiyon tan>s>n>n kolayl>kla konmas>na ne-
den oldu (8,9).
Kalp yetersizli¤inin tan>s>nda özellikle son dekad da kulla-
n>lan BNP ve NT proBNP'nin plazma düzeylerinin tayini, özel-
likle acil servislerde yayg>n olarak kullan>lmaya bafllanm>flt>r.
Kalp yetersizli¤inin tan>s> oldu¤u kadar prognozunun tayinin-
de bir kan testinin kullan>lmas> büyük bir aflama olarak kabul
edilmelidir (10).
Kalp Yetersizli¤inin Tedavisi
Antik ça¤da kalp yetersizli¤inin tedavisinde eski romalilar>n,
yüksük otu etkisini ilaç olarak kulland>klar>na ait bilgiler
vard>r. Digitalinin kalp yetersizli¤inde kullan>labilece¤ine ait
ilk yay>n William Withering taraf>ndan 1785 y>l>nda yap>l-
m>flt>r. Bu tedavi hemen hemen 200 y>l hiç de¤iflmeden kulla-
n>lm>fl, yirminci yüzy>l>n bafllar>nda bu tedaviye ilave olarak
ileri ödemli olgularda, ödemli bölgelere yerlefltirilen ve dre-
naj> sa¤layan çeflitli hacimlerdeki Southey tüpleri kullan>l-
m>flt>r.
Yirminci yüzy>l>n ikinci yar>s>nda zaman>m>zda kullan>lan
diüretiklerle tedaviye bafllan>lm>flt>r. Daha önceleri var olan ci-
val> diüretiklerin ampul flekilleri vard> ve sadece intramüsküler
olarak kullan>l>rlard>. Genellikle bir enjeksiyon yap>ld>ktan
sonra ikinci enjeksiyon için birkaç gün bekletilir, ayr>ca ilaçlar
sodyum metabolizmas>ndan çok, klorür metabolizmas>na etki
yapmas> nedeni ile hastaya a¤>zdan amonyum klorür verilirdi.
Bunlar>n fazla verilmesi ise, böbrek komplikasyonlar>n>n olufl-
mas>na, serumde ürenin yükselmesine neden olurdu. Yirminci
yüzy>l>n ikinci yar>s>n>n bafllar>nda kalp yetersizli¤i konusunu-
da o zaman>n en kapsaml> ve k>ymetli kardiyoloji kitab>nda
flunlar yazmakta idi (5b):
".... Her hastal>kta oldu¤u gibi konjestif kalp yetmezli¤inde de et-
yolojik faktörler meydana ç>kar>larak bunlar tedavi edilmelidir. Ma-
alesef konjestif kalp yetmezli¤ini husule getiren esas kalp hastal>klar>-
n> her zaman tedavi etmek imkan> yoktur. Mesela esansiyel hipertan-
siyonun kati bir tedavisi yoktur. Arteriosklerotik kalp hastal>¤>nda ar-
terioskleroz tedavisi henüz araflt>rma safhas>ndad>r. Valvül hastal>k-
lar>ndan her ne kadar mitral darl>¤>n>n cerrahi tedavisi kabil ise de,
mahdut vakalara inhisar etmektedir. Kongenital kalp hastal>klar>ndan
ço¤unun ameliyatla düzeltilmesi kabildir. Fakat buna ra¤men bir çok
valvül hastalar>n>n henüz tedavisi mevcut de¤ildir......".
50 y>l önce yaz>lan bu sat>rlar zaman>nda kalp yetersizli¤i
tedavisi dört esasta toplan>yordu. 1) Mümkün oldu¤u kadar
dinlenme, 2) Yatak istirahati, 3) Diüretik kullanmak ve 4) Digi-
talis preparatlar>.
Digital preparatlar> kalp ritmi ne olursa olsun her hastaya
verilirdi. O devrelerde en çok kullan>lan digital preparatlar> ise,
lanatosid C (Cedilanide), digitoksin ve digoxin idi. Digitoksin
tablet ve solüsyon tarz>nda kullan>l>rd>.
Ellili y>llar>n ortalar>na do¤ru a¤>zdan al>nan diüretiklerin
(thiazidler, karbonik anhidraz inhibitörleri, spirinolactone) kul-
lan>lma¤a bafllanmas> yeni bir ça¤>n bafllang>c> oldu.
Altm>fll> y>llar>n bafllar>nda Frusemide'in intravenöz olarak
kullan>lmas> ise hekimlerin baflar>lar>nda büyük rol oynad>.
Bu devrelerde sol kalp yetersizli¤inin tedavisinde, kan al-
mak (venesection), turnike tatbiki (kans>z kan alma sistemi),
morfin, xathine türevleri kullan>l>rd>. Ellili y>llardan önce ise
"huile de camrphe" (Kamf>r ya¤>) deri alt>na zerk edilirdi. Far-
makolojik etkisi olmayan, ilac>n enjektöre çekilirken ç>kard>¤>
keskin koku ve deri alt>na yap>l>nca yapt>¤> ac> hastay> stimüle
eder, dolafl>m> düzeltti¤i kabul edilirdi.
Kalp yetersizli¤inin tedavisinde digoksinin her olguda kul-
lan>lmas>n>n sak>ncal> olabilece¤i atriyal fibrilasyon d>fl>ndaki
olgularda hatta zararl> olabilece¤i iddia edilmifltir. Bu ilaçla ya-
p>lan en kapsaml> çal>flmada (DIG çal>flmas> "Digitalis Investi-
gator Group"), New York Kalp Cemiyeti s>n>flamas>na göre II-
III derecede olan kalp yetersizlikli hastalar 2-5 y>l süreyle izlen-
mifller, digoksinin mortalite üzerine etkisinin olmad>¤>, buna
karfl>n kombine ölüm riskini ve hastaneye yat>fl s>kl>¤>n> azalt-
t>¤> saptanm>fl (11) ve digoksinin bu günkü endikasyon sahas>
belirlenmifltir.
Zaman>m>zda s>kl>kla önerilen ve kullan>lan beta reseptör
blokörlerinin, kalp yetersizli¤inde kullan>lmalar>, bu ilaçlar>n
ilk ortaya at>ld>¤> altm>fll> y>llarda kontrendike say>l>yordu. Oy-
sa daha sonraki y>llarda bu gruba giren baz> ilaçlar>n hem kli-
nik gidifl hem de prognoz üzerinde son derece olumlu etkiler
yapt>¤> seksen sonralar>nda gösterilmifltir (12).
Bu gün kalp yetersizli¤inin tedavisinde vazgeçilmez ilaçla-
r> bafl>nda gelen angiotensin dönüfltürücü enzim inhibitörleri-
nin bu amaçla kullan>lmalar> da seksenli y>llar>n ikinci yar>s>n-
dan sonra (13), anjiyotensin reseptör blokörlerinin kullan>lma-
lar> ise doksanl> y>llar>n ikinci yar>s>ndan sonra bafllam>flt>r (14).
Ondokuzuncu yüzy>lda "Kalbe neflter vuran cerrah>n, he-
kimlik yapmas> elinden al>nmal>d>r" sözünden yaklafl>k yüzy>l
sonra, önce kapal> sonra da aç>k kalp operasyonlar> yap>lm>fl,
1967 y>l>nda Güney Afrika Cumhuriyeti'nde, dünyadaki ilk
kalp nakli, Dr Christian Bernard taraf>ndan gerçeklefltirilmifltir.
Türkiye'de ise ilk iki kalp transplantasyonu birkaç gün ara ile
Dr Kemal Bayazit ve Dr Siyami Ersek taraf>ndan yap>lm>flt>r.
llar>n ilk dekad>n> arkada b>rak>rken, Türkiye'de bu
gün için kalp nakli yapan merkez say>s> on civar>nda olup, Ege
T>p Fakültesi 120 civar>ndaki olgu say>s> ile ilk s>ray> almakta-
d>r.
46
A'DAN Z'YE KRON