Bu metotlarla saf suyun H
+
iyonlar> bak>m>ndan
22°'de 1/10.000.000 N oldu¤u bulunmufltur. Matema-
tikte 1/10.000.000 genellikle 10
-7
fleklinde ifade edilir.
Öyleyse saf suyun 10
-7
N oldu¤unu söyleyebiliriz. Saf
suda (H
+
) ve (OH
-
) iyonlar> konsantrasyonu eflit oldu-
¤undan her birisinin konsantrasyonu 10
-7
dir. Öyley-
se;
KW = 10
-14
'tür.
KW = (H
+
) x (OH
-
)
10
-14
= 10
-7
x 10
-7
O halde saf suya 10
-7
asit ve 10
-7
baz gözü ile bak>-
labilir. E¤er suya biraz asit ilave edilirse (H
+
) iyonlar>
konsantrasyonu artar. Bu suretle asit ilave edilmifl su-
yun (H
+
) iyonlar> konsantrasyonu bak>m>ndan 1/100
N hale geldi¤ini düflünelim. Bu çözeltinin (H
+
) iyonla-
r> konsantrasyonu 10
-2
N'dir.
+
) x (OH
-
) = 10
-14
'tür.
E¤er biz (H
+
) iyonlar> konsantrasyonunun 10
-2
oldu-
¤unu biliyorsak (OH
-
) iyonlar> konsantrasyonu da
10
-12
oldu¤unu bulabiliriz. Çünkü 10
-2
x 10
-12
= 10
-14
tür. E¤er suya biraz baz eklenirse (OH
-
) iyonlar> kon-
santrasyonu saf suyunkinden fazla olur. (OH
-
) iyon-
lar> konsantrasyonu 0.001 N olan çözeltinin (OH
-
)
iyonu konsantrasyonu 10
-3
N oldu¤u söylenir. Bu çö-
zeltinin (H
+
) iyonu konsantrasyonu da 10
-11
'dir. Çün-
kü 10
-3
x 10
-11
= 10
-14
eder.
Hidrojen iyonlar>n>n konsantrasyonunun ifade-
sinde 10
-
k>sm> her zaman ayn> flekilde kullan>ld>¤>n-
dan, Sörensen, bunun önemsenmeyerek sadece eksi
üs rakam>n>n (10
-7
yerine 7 yaz>lmas> gibi) yaz>lmas>-
n> önermifl ve buna pH ad>n> vermifltir.
O halde bir çözeltinin pH's> demek, o çözeltide
bulunan hidrojen iyonlar> konsantrasyonunun eksi
logaritmas> demektir
.
pH = - log [H
+
]
Bir çözeltinin pH's> 7'den küçükse asit, 7'den bü-
yükse baz, 7 ise nötr'dür. pH ile (H
+
) aras>nda iliflki
olup birinden di¤eri hesaplanabilir.
Örnek 1: (H
+
) iyonu konsantrasyonu 0.00631 N bir
çözeltinin pH's> flöyle bulunur:
[H
+
] = 0.00631 N = 6.31 x 10
-3
N
pH = -log [H
+
] oldu¤undan,
= -log 6.31 x10
-3
= - (log 6.31 + log 10
-3
) (log 6.31 = 0.80) oldu¤u için:
= - (0.80-3)
pH= 2.2
Örnek 2: pH= 2.2 olan çözeltinin [H
+
]'u flöyle bulu-
nur:
pH tan>m>ndan:
pH =
= log 1-log [H
+
]
log 1= 0 oldu¤undan:
pH = -log [H
+
]
[H
+
] = 10
-pH
[H
+
] = 10
-2.2
veya
[H
+
] = 10
-3
x 10
+0.8
log x=0.8 ise x= 6.31 buradan:
[H
+
] = 6.31 x 10
-3
[H
+
] = 0.00631 N olarak bulunur.
7. HKONSANTRASYONUNUN TAY
Hidrojen iyonlar> konsantrasyonunun tayininde kul-
lan>lan metodlar bafll>ca iki grupta toplanabilir:
1. Elektrometrik metodlar
2. Kolorimetrik metodlar
Elektrometrik metodlar daha hassast>r. Fakat da-
ha pahal> aletleri gerektirir. Çok hassas sonuç flart de-
¤ilse kolorimetrik metod kullan>labilir.
7.1. Elektrometrik Metodlar (Hidrojen
Elektrot Metodu)
pH tayini için birkaç elektrometrik metod vard>r. Fa-
kat bunlardan hidrojen elektrot metodu bütün pH
alan>n> içerir ve anlafl>lmas> en kolay olan>d>r. E¤er bir
platin elektrot ince platin tozlar> ile kaplan>r, sonra
hidrojen gaz> ile doyurulursa platin elektrotun yüze-
yindeki platin tozlar> hidrojeni absorbe ederler. Bun-
dan sonra platin elektrot, hidrojenden yap>lm>fl bir
elektrot haline gelir. Hat>rlanaca¤> üzere hidrojen,
birçok reaksiyonlarda bir metal gibi etki eder. E¤er
ince platin tozlar>yla kaplanm>fl böyle platin elektrot,
hidrojen iyonlar> içeren ve hidrojen gaz> ile doymufl
çözeltiye dald>r>l>rsa, hidrojen, elektrottan ayr>l>r çö-
zeltiye geçer ve pozitif elektrik yüklü hidrojen iyonla-
r> oluflur. Hidrojen iyonlar>n>n pozitif elektrik yükü,
hidrojen atomlar>n>n elektronlar>n> elektrotta b>rak>p
elektrotu negatif yüklü yapmak suretiyle ortaya ç>-
kar.
BÖLÜM 1
B
20
1
[H
+
]