2 gr. hidrojenden 18 gr. su (H
2
O) oldu¤una göre
4,5 gr. hidrojenden
su olur.
Bir cismin bileflimindeki maddelerin yüzde oran>-
n>n bilinmesinden cismin formülünün bulunmas> ve
hesaplanmas> mümkündür. Bunun için, bileflikteki
her elementin yüzde miktar> o elementin kendi atom
a¤>rl>¤>na bölünür. Bilefliminde %31,91 K, %28,96 Cl
ve %39,16 O bulunan ve bu elementlerden meydana
gelmifl olan bir KClO
3
örne¤inde, potasyum için
klor için
ve
oksijen için
say>lar> bulunur ki bu
kesirli say>lar aras>ndaki orant>, elementlerin atom sa-
y>lar>n>n birbirine oran>n> gösterir. Bir cismin bilefli-
mindeki atomlar parçal> olamayaca¤>na göre, atomla-
r>n miktarlar> aras>ndaki orant>lar da tam say>lar ara-
s>ndaki orant>larla gösterilmelidir. Bunun için bu sa-
y>lar, aralar>nda en küçük olan say>ya bölünür. Yuka-
r>daki örnekte en küçük say> 0,816 d>r. Bu suretle po-
tasyum için 1, klor için 1 ve oksijen için 3 say>lar> ve
potasyum klorat molekülündeki potasyum, klor ve
oksijen atomlar>n>n say>lar> aras>ndaki orant> da 1 : 1
: 3 gibi bir orant> ve bunun sonucu olarak da potas-
yum klorat için KClO
3
formülü bulunmufl olur.
Hidrojen iyonu konsantrasyonu konusunu kavra-
yabilmek için kütlenin etkisi kanununun anlafl>lma-
s> gerekir. Bu kanuna göre bir kimyasal reaksiyonun
h>z> reaksiyona giren maddelerin konsantrasyonu ile
orant>l>d>r. Afla¤>daki reversibl reaksiyonda:
Soldan sa¤a do¤ru reaksiyonun h>z>, [a] ve [b]'nin
konsantrasyonlar>yla orant>l>d>r. Matematik kurallara
göre, bir fley iki veya daha fazla fleyle orant>l> ise o fley
di¤er fleylerin çarp>mlar>yla da orant>l>d>r. Öyle ise
soldan sa¤a do¤ru reaksiyonun h>z>:[a] x [b] x k
1
ile
orant>l>d>r. Burada k
1
, >s> gibi baz> flartlara ba¤l> sabit
bir rakamd>r (a ve b'nin köfleli parantez içine al>nma-
s>ndan amaç, konsantrasyonu ifade ettiklerini göster-
mek içindir). Buna benzer olarak sa¤dan sola do¤ru
reaksiyonun h>z> [c] x [d] x k
2
ile orant>l>d>r.
Reaksiyon dengeye eriflince, her iki yöne do¤ru
ilerleyen reaksiyonlar>n h>zlar> eflit olur.
[a] x [b] x k
1
= [c] x [d] x k
2
'dir.
Buradan da afla¤>daki denklem elde edilir.
ve bu K ile gösterilir. K'ya eflde¤erlik sabiti denir.
Suda iyonize olmufl bir miktar molekül bulunur.
Bunun için:
H
2
O
[OH
-
] + [H
+
] dir.
Asit ve bazlar hakk>nda tarifimizi suya uygular-
sak, su ayn> derecede asit ve bazd>r. Bir molekül su,
eflit miktar H
+
ve OH
-
iyonlar> verdi¤inden, nötrdür.
Yani suyun asitlik ve alkalili¤i ayn> derecede kuvvet-
lidir.
E¤er (H
+
) iyonlar> veren bir madde suya ilave edi-
lirse (H
+
) iyonlar>n>n miktar> (OH
-
) iyonlar>ndan faz-
la olur. Bunun için çözeltinin reaksiyonu asittir deriz.
Daha önce yapt>¤>m>z üzere kütlenin etkisi kanununu
yukar>daki denkleme uygularsak;
buluruz. Su çok az iyonize oldu-
¤undan pratik amaçlar için su de¤eri sabit olarak dü-
flünülebilir. Su miktar> W ile gösterilirse:
veya
(H
+
) x (OH
-
) = KW olur (su için).
KW su için iyonizasyon sabitidir. Genellikle KW
olarak gösterilir. Saf suyun içindeki hidrojen iyonlar>
miktar>n> ölçen metotlar vard>r.
BÖLÜM 1
B
19
[c]
× [d]
[a]
× [b]
=
k
1
k
2
[c]
× [d]
[a]
× [b]
=
K =
k
1
k
2
(H
+
) x (OH
)
W
= K
(H
+
) x (OH
-
)
H
2
O
= K
4,5
× 18
2
= 40,5 gr
31,91
39,10
= 0,816,
39,16
16,00
= 2,448
28,96
35,46
= 0,816
CH
3
COOH
+
Sirke asidi
[a]
C
2
H
5
OH
Etil alkol
[b]
CH
3
COOC
2
H
5
+
Etil Asetat
[c]
H
2
O
Su
[d]