e. Taneciklerin yar> geçirgen zardan geçmeleri:
Hakiki çözeltilerde tanecikler hem yar> geçirgen
zardan ve hem de süzgeçten geçerler, kolloidal çö-
zeltilerde sadece süzgeçten geçebilirler; süspansi-
yonlarda ise hiçbirisinden geçemezler.
f. Elektrik ak>m>n> iletirler: Çünkü, kendileri de
elektrik yüklüdürler ve bu bak>mdan hakiki çözel-
tilere benzerler.
Kolloidler, kimyasal yap>lar>na göre 2 gruba ayr>-
l>rlar:
1. Anorganik olanlar:
a. Metalik (Au, Ag gibi)
b. Ametalik (S gibi)
c. Hidroksit (Fe (OH)
3
gibi)
d. Tuz (AgCl, BaSO
4
gibi)
2. Organik olanlar:
a. Homopolar (Benzen içinde kauçuk gibi)
b. Heteropolar (Su içinde glikojen gibi)
c. Hidroksil gruplu (Su içinde protein gibi)
Kolloidal çözeltideki parçac>klara kolloidal siste-
min dispers faz> bu parçac>klar>n içerisinde disperse
olduklar> ortama da dispersiyon ortam> denir. E¤er
dispers fazlar>n dispersiyon ortam>na bir affiniteleri
yok ve hakiki çözelti haline geçmeye e¤ilim göstermi-
yorlarsa oluflan kolloidal sisteme süspansoid denir.
Bu isim süspansiyon ile benzerlik gösterir. Dis-
perz faz>n dispersiyon ortam>na affinitesi bulunmad>-
¤>na iflaret etmek için bazen süspansoid'e liyofobik
sistem
denir. E¤er dispersiyon ortam> su ise, böyle
sistemin hidrofobik oldu¤u söylenir. Bu tip kolloidal
sisteme güzel bir örnek kolloidal alt>n çözeltisidir.
E¤er dispers faz>n dispersiyon ortam>na karfl> bir
affinitesi var ve onunla birleflmeye ve fliflmeye e¤imli
ise bu sisteme emülsoid denir. Emülsoid ismi bir s>v>-
n>n di¤er bir s>v> içinde disperse olmufl haline denen
emülsiyon ile benzerlik gösterir. Emülsoid sisteme,
kolloidal parçac>klar>n dispersiyon ortam>na karfl> ca-
zibelerini belirtmek için liyofilik sistem de denir. E¤er
dispersiyon ortam> su ise, böyle bir sistemin hidrofilik
oldu¤u söylenir. Sabun ve deterjanlar>n temizleyici et-
kileri, hidrofobik yap>l> olan kirlerin, sabun ve deterjan
çözeltisiyle temas ettikten sonra hidrofilik hale gelme-
si fleklinde aç>klan>r. Hidrofilik yap>l> kir, yerini meka-
nik çalkalama hareketleriyle kolayca terkeder.
Kolloidal sistemler, özellikle emülsoidler fleklinde
bulunabilirler.
S>v> özelliklerine sahip olan ve bir kaptan di¤erine
dökülebilen bir kolloidal sisteme sol denir.
Peltemsi bir flekil alan ve kat> maddelerin birçok
özelliklerine sahip olan bir kolloidal sisteme de jel
denir. tik-
sotropi
denir.
Jellerin su alabilme, verebilme ve fliflme özelli¤ine
imbibisyon
denir. Bunun biyolojik önemi vard>r ve
önemli dokular>n su al>fl veriflinde ve kan hacminin
sabit tutulmas>nda etkindir. Taze bir jelin özellikleri-
nin zamanla kaybolmas>na eskime denir. Bir jelin s>-
v> k>sm>n> bir anda geri vermesine de sinereze ad> ve-
rilir.
En tan>nm>fl kolloidal sistemlerde dispersiyon or-
tam> sudur. Sudan baflka s>v>lar da dispersiyon orta-
m> olabilirler.
8 tip kolloidal sistem vard>r:
1. Kat>-kat> içinde
(örnek: siyah elmas, bunda kol-
loidal karbon kristal karbon içinde disperse ol-
mufltur).
2. Kat>-s>v> içinde
(süspansoidler, örnek: kükürt su
içinde).
3. S>v>-s>v> içinde
(emülsoidler, örnek: suda kolloi-
dal jelatin eriyi¤i).
4. Kat>-gaz içinde
(örnek: duman).
5. S>v>-kat> içinde
(örnek: inci; bunda kalsiyum kar-
bonat içinde su disperse olmufltur).
6. Gaz-kat> içinde
(baz> maddeler mineral madde
içinde disperse olmufl kolloidal çapta gaz tanecik-
leri içerirler, örnek: sünger tafl>).
7. Gaz-s>v> içinde
(örnek: köpük; bunda kolloidal
çapta gaz tanecikleri s>v> içinde disperse olmufl-
tur).
8. S>v>-gaz içinde
(bir gazda disperse olmufl kolloi-
dal büyüklükte s>v> damlac>klar> bu sistemleri
olufltururlar, örnek: sis).
Kolloidler, dispersiyon ortam>na z>t elektrik yükü
tafl>rlar. Bu da kolloidal durumun devaml>l>¤>n> sa¤-
lar. Kolloidal durumdaki parçac>klar ayn> adl> elek-
trikle yüklüdürler.
Z>t elektrik yüklü iki kolloidal sistem birbiri ile ka-
r>flt>r>l>rsa, hidrasyon tabakas>ndan dolay> bir çökme
olmayabilir, fakat mikroskobik damlac>klar oluflur.
Bu damlac>klar da zamanla k>vaml> bir tabaka olufltu-
rurlar. Bu olaya koaservasyon tabakaya da koaservat
denir. Bu kar>fl>ma elektrolit eklenir veya pH's> de¤ifl-
tirilirse yeniden liyofilik bir sistem meydana gelir.
BÖLÜM 1
B
14