biyokimya Page 12

edilirse, s>v>n>n hepsi ayn> derecede mavi bir renk
al>ncaya kadar bak>r sülfat>n yükseldi¤i görülür. Mo-
leküllerin, eriyi¤in her taraf>nda eflit olarak kendilik-
lerinden yay>lmas> olay>na diffüzyon denir. Bu olay-
da parçac>klar küçüldükçe ve >s> artt>kça diffüzyonun
h>z> artar.

Diffüzyonda iki faz aras>nda herhangi bir zar yok-

tur. Geçifl yönü çok yo¤un çözeltiden az yo¤un çözel-
tiye do¤rudur. ndaki yo¤unluk fark> s>f>r
olursa geçifl durur. Diffüzyon olay> Brown hareketle-
rinin bir sonucudur. Bir kolloidal taneci¤inin diffüz-
yon h>z>, diffüzyon katsay>s> ile belirlenir. Diffüzyon
katsay>s>

, birim konsantrasyon düflüflünde 1 sn'de 1

'lik yüzeyden sabit h>zla geçen madde miktar>d>r.

Diffüzyon organizman>n madde al>flveriflinde bü-

yük bir rol oynar. Örne¤in, oksijenin havadan kana
ve kandan dokulara geçmesi, besin maddelerinin
kandan dokulara geçmesi, ilaçlar>n enjekte edildikle-
ri yerden etrafa yay>lmas> gibi.

Bir eriyikte bafllang>çta var olan yo¤unluk fark>n>n

ortadan kalkmas>yla diffüzyon durur. Fakat canl> do-
kularda besin maddeleri devaml> olarak meydana ge-
lir. Bunun için dokularda daimi olarak konsantrasyon
farklar> bulunur ve diffüzyon olaylar> ayn> yönde de-
vam eder. Örne¤in, hücreler d>flar>dan gelen glukozu
glukojen halinde ba¤lar ve böylece konsantrasyon
fark>n> sürdürerek glukozun diffüzyon ile devaml>
olarak hücre içine girmesini sa¤larlar.

Diffüzyon organizmada maddelerin k>sa mesafe-

lere tafl>nmas>na yarar, çünkü h>z> oldukça azd>r. Su-
da erimifl besin maddelerinin daha uzun mesafelere
tafl>nmas>na da konveksiyon denir. Glukoz, kan yolu
ile karaci¤erden dokulara konveksiyon ile, kan plaz-
mas>ndan eritrositlere ise diffüzyon ile geçer.

3.2. Ozmoz ve Ozmotik Bas>nç

Bir eriyikte erimifl halde bulunan maddeler, gazlara
benzerler ve Avogadro kanununa uyarlar (Ayn> >s> ve
bas>nçtaki gazlar>n eflit hacimlerinde ayn> say>da mo-
lekül bulunur). Yine bir gaz>n 1 molekül gram> 0
°C'de ve 1 atm. bas>nçta 22.4 lt hacim kaplar.

Bir çözelti yar> geçirgen (suyu geçiren, fakat erimifl

maddeleri geçirmeyen) bir torbaya konduktan sonra
suya dald>r>l>rsa, su zar> geçer ve çözeltiyi seyreltir. Su-
yun yar> geçirgen bir zar> geçerek çözeltiye kat>lmas>-
na ozmoz denir. Yar> geçirgen zar, içi CuSO

ile doldu-

rulan, gözenekli bir kab>n K

[Fe (CN)

] çözelti içerisi-

ne as>lmas>yla, gözeneklerde bu maddelerin Cu

[Fe

(CN)

] oluflturmas> suretiyle deneysel olarak da haz>r-

lanabilir (fiekil 1.5):

2CuSO

+ K

[Fe (CN)

]

[Fe (CN)

]

+ 2K

Bak>r ferro siyanür

Yar> geçirgen bir zar bir litresinde iyonize olma-

yan bir maddenin bir molekül gram>n> tafl>yan çözel-
ti ile doldurulup hacim sabit tutulursa kab>n içinde
22.4 atm.'lik bas>nç ölçülür. Hacim 22.4 lt. olursa ba-
s>nc>n 1 atm. oldu¤u görülür. Bundan yararlan>larak
maddenin molekül a¤>rl>¤> hesaplanabilir.

Ozmotik bas>nç >s> ve konsantrasyon ile do¤ru

orant>l>, T ve C sabit ise M ile ters orant>l>d>r. Mole-
küller büyüdükçe ozmotik bas>nç azal>r.

Tek bir parçan>n molekül a¤>rl>¤>=m
1 moldeki tanecik say>s> =N ise M= N.m
C gramda bulunan tanecik say>s> =n ise C=n.m

Van't Hoff'a

göre

C= konsantrasyon (gr./lt),
M= Çözünmemifl mol a¤>rl>¤>
C nin yerine n.m ve M nin yerine N.m konulursa:

Sonuç: Ozmotik bas>nç tanecik say>s> ile orant>l>d>r.

Örnek 1: Saf kimyasal bir maddenin 0.1 gram> stan-
dart flartlarda gaz halinde çevrilirse 20 cc'lik hacim
kapl>yor. Bu maddenin molekül a¤>rl>¤> flöyle bulunur.

BÖLÜM 1

fiekil 1-5

Yar> Geçirgen Zar>n Deneysel Olarak Haz>rlanmas>

(atm) = R.T.

n.m

N.m

(atm) = R.T.