suyun donma noktas>n> 1.86 °C düflürür. Donma nok-
tas> düflmesi ile ozmotik bas>nç aras>nda yak>n iliflki
vard>r. Bu özellikten yararlan>larak, maddelerin mo-
lekül a¤>rl>klar> ve çözeltilerin ozmotik bas>nc> hesap-
lanabilir.
Örnek 1: suda çözülünce çözeltinin donma noktas> 0.93
º
C dü-
flüyorsa bu maddenin molekül a¤>rl>¤> flöyle bulunur:
Donma noktas>n>n düflmesinden yararlan>larak
da çözeltinin ozmotik bas>nc> flöyle bulunur:
Çözünmüfl haldeki maddelerin donma noktas>n>
düflürme özellikleri, hafif donmalar>n neden öldürü-
cü olmad>klar>n> aç>klar. Protoplazma, içinde çözün-
müfl halde bulunan maddelerden dolay>, saf suyun
donma noktas>nda donmaz. Çözeltinin bu özelli¤i,
süt endüstrisinde sütlerin, ilave edilen su bak>m>ndan
muayeneleri için pratik olarak kullan>lmaktad>r. Sü-
tün donma noktas> 0.56
º
C' dir. E¤er süte su ilave edi-
lirse, bu sütün donma noktas> 0
º
C'a yaklafl>r.
Donma noktas> tayin edilen bir sütün ne kadar su
içerdi¤ini anlamak için, donma noktalar> 0
º
C ile
0.56
º
C aras>nda bulunan çeflitli süt örneklerinden her
birinin ne kadar su içerdi¤ini gösteren grafi¤e bak-
mak yeterlidir (fiekil 1.7).
3.5. Yüzey Gerilimi
Çözeltilerin biyolojik bak>mdan önemli di¤er bir özel-
li¤i, çözünmüfl bir maddenin çözücünün yüzey geri-
limini de¤ifltirmesidir. Bir toplu i¤ne, suyun yüzeyine
dikkatle b>rak>lmak suretiyle yüzdürülebilir.
Su, ince ve elastiki bir zar ile örtülü bir görünüfl arz
eder. S>v>n>n yüzey k>sm>n>n moleküler kontraksiyo-
nundan ileri gelen bu zar, yüzey gerilimi meydana ge-
tirir. Yüzey gerilimi, bu zar> y>rt>lmaya karfl> koru-
makla görevlidir. Küçük böceklerin batmadan suyun
yüzeyinde yüzebilmeleri, s>v> damlalar>n>n yuvarlak
olma e¤ilimleri, kapillar bir boruda suyun yükselmesi
ve suyun sünger ka¤>d>nda hareket etmesi gibi birçok
ilginç olaylar yüzey geriliminden ileri gelir.
Bir s>v>n>n merkezinde moleküller, benzeri di¤er
moleküller taraf>ndan her yöne do¤ru eflit olarak yü-
zeyde ise, moleküller s>v>n>n üzerindeki hava mole-
külleri taraf>ndan çekildiklerinden, daha büyük bir
güçle s>v>n>n merkezine do¤ru çekilirler. Bu nedenle
s>v> yüzeyindeki moleküller daha s>k bulunurlar. Yü-
zey gerilimi, hava-s>v>, s>v>-s>v>, s>v>-kat> ve s>v>-gaz
aras>nda da meydana gelebilir.
Yüzey gerilim (
) cm bafl>na dyn olarak verilir:
S>v> yüzeyi geniflletilmek istenirse, s>v> molekülle-
rini içeriden s>v> yüzeyine ç>karmak için çekme kuv-
vetlerine karfl> bir ifl yapmak gerekir. Sabit >s> derece-
sinde s>v> yüzeyini 1 cm
2
geniflletmek için yap>lmas>
gereken bu ifle yüzey enerjisi denir.
O halde yüzey gerilimi ile yüzey enerjisi özdefltir-
ler. Yüzey gerilimi etkisiyle s>v>, yüzeyini mümkün
BÖLÜM 1
B
11
1.86
× 50
0.93 °C
50 gr
1.86 °C
?
? =
= 100 gr
0.93
0.93
× 22.4
1.86 °C
22.4 atm
0.93 °C
?
? =
= 11.2 atm
1.86
fiekil 1-7
Süte Su Kat>lmas>n>n Donma Noktas> Üzerine Etkisi
Kuvvet
= =
dyn/cm
Uzunluk
Yüzey >s>s>
Yüzey enerjisi =
= erg/cm
2
Yüzey