background image
I
17
De Specialist
13-12
3 juli 2013
www.despecialist.eu
D
e bronchitis komt al 9 maanden
herhaaldelijk terug. Acute en rus-
tige periodes wisselen elkaar af. Tij-
dens deze periodes hoest de patiënte veel
en heeft ze te kampen met slaapstoornis-
sen, een verstopte neus en soms ook bind-
vliesirritatie. Deze symptomen volgen niet
het ritme van de seizoenen. Integendeel:
in de vakantieperiode verdwijnen ze. Is de
patiënte misschien allergisch voor werken,
zeker nu de vakantie voor de deur staat...?
Rhonchi, piepende
ademhaling...
Onze patiënte is gerante van een schoen-
winkel. Ze heeft twee honden, maar die le-
ven buiten en kunnen dus niet de oorzaak
zijn. Ze werd behandeld met een combi-
natie van formoterol en budesonide, net
als met antibiotica. Zonder enig resultaat.
De longauscultatie wijst op rhonchi en
een piepende ademhaling in beide long-
velden, tijdens zowel het in- als uitade-
men, en ook op enkele fijne crepitaties ter
hoogte van het basale longveld links voor-
aan. De rest van het klinische onderzoek
levert geen bijzonderheden op: zo zijn de
resultaten van de functionele ademha-
lingstests normaal, brengt ook de aller-
gologische balans geen uitsluitsel en zijn
de huidtests negatief. De patiënte heeft
een totaal IgE-gehalte van 172IE/ml. De
dosering van verschillende recombinante
allergenen en andere specifieke IgE levert
niet de minste aanwijzing op.
Ietwat verrassend is wel de biologie, van-
wege een hypereosinofilie van 13%. In
de stoelgang worden geen parasieten
aangetroffen. De expectoraties bevatten
geen kiemen of mycosen. De combinatie
formoterol-budesonide wordt behouden.
Daarnaast wordt ook een behandeling
met itraconazole voorgeschreven.
Een maand later
Van enige verbetering is geen sprake. Inte-
gendeel: de toestand van de patiënte is in
die mate verergerd dat orale corticotherapie
inmiddels aangewezen is. De eosinofielen be-
dragen nu 22%. In het product van de bron-
cho-alveolaire lavage gaat het zelfs om 43%.
Geen kiemen. Geen schimmels. De thorax-
scan is normaal... Nog ideeën, iemand?
Geachte confraters
Het toeval kan soms een handje helpen,
net als multidisciplinariteit natuurlijk. Een
collega-dermatoloog vertelde per toeval
over een opmerkelijk geval van een pa-
tiënte met gelokaliseerde eczeemachtige
uitslag op de rug, de achterkant van de
dijen en de arm. Ze deed haar divan van
de hand en... genas op miraculeuze wijze.
Ze had de divan gekocht in een bekende
meubelzaak met vele vestigingen bij onze
Franse buren. Sommige artikelen, zoals de
fameuze divan, komen uit China.
Toeval of niet, maar een tijdje later dient
zich een man aan met eczeem aan de
handen. Zijn beroep? Leverancier van...
Chinese meubelen.
Na enig zoekwerk in de literatuur en op
het internet is de vermoedelijke oorzaak
bekend: dimethylfumaraat.
De wetten van de markt
Met deze nieuwe stukken in het dossier
kunnen we verder met de anamnese. We
vernemen dat onze gerante in deze crisis-
tijden geen schoenen van Italiaanse
makelij meer verkoopt ­ die zijn immers
vrij duur ­ en haar klanten in de plaats
producten `made in China' aanbiedt. Op
de koop toe vertelt ze dat de symptomen
erger worden wanneer ze de schoenen uit
de doos neemt voor een pasbeurt.
De huidtest met dimethylfumaraat maakt
veel duidelijk. De patiënte krijgt zelfs bla-
ren op haar huid. Geen twijfel meer mo-
gelijk. Een verandering van leverancier vol-
staat om de klachten te doen verdwijnen
en de eosinofielen zonder behandeling
terug te brengen tot 1,6%.
De gerante neemt een verkoopster in
dienst en doet sindsdien zelf alleen nog de
boekhouding.
Wetenschappelijk raadsel
Omdat we uiteraard willen weten welke
impact dimethylfumaraat precies heeft
op de ademhalingsfunctie, nodigen we de
patiënte uit op de dienst pneumonologie.
Daar laten we haar een kwartier lang met
schoenen werken. Haar expiratoir secon-
devolume (FEV1) bedraagt 4.530ml/sec
(92%) bij de start en 4.530ml/sec (92%)
na een uur... Vreemd: geen enkel verschil.
De patiënte gaat naar huis met een de-
bietmeter om zelf haar maximaal expi-
ratoir debiet (MEF) te kunnen meten. Die
waarde daalt in enkele uren van 320l/min
naar 180l/min, wat gepaard gaat met een
moeilijke ademhaling. De patiënte neemt
zelfs de salbutamol die we haar uit voor-
zorg hadden meegegeven. Een nieuwe
meting na een bewogen nacht levert een
FEV1 op van 3.300ml/sec en een MEF van
260l/min. De eosinofilie bedraagt 10%.
Quod erat demonstrandum.
Dimethylfumaraat,
wat is dat precies?
Methylester van fumaarzuur, alias dime-
thylfumaraat, neemt op kamertempe-
ratuur de vorm aan van licht geurende
kristallen. We treffen ze aan in schoenen-
dozen en op verpakkingen van andere pro-
ducten uit verre landen.
Dimethylfumaraat heeft ook een toepas-
sing in de geneeskunde, met name bij
psoriasis. De elektrofiele molecule is zeer
actief in de menselijke weefsels en wordt
gebruikt om psoriasisletsels te reinigen.
Ook in het domein van multiple sclerose
en kanker wijdt men er studies aan.
Yin en yang
Zoals ons geval illustreert, houdt dime-
thylfumaraat ook een onmiskenbaar ge-
zondheidsrisico in. Het veroorzaakt vooral
lokale irritaties. Deze symptomen treden
al op vanaf een lage drempel, namelijk
1ppm (deeltjes per miljoen). Dimethyl-
fumaraat is dus een zeer krachtig allergeen.
De symptomen bestaan meestal uit der-
matose ter hoogte van de contactzones,
tot zelfs blaarvorming toe. De letsels zijn
erg resistent en kunnen nog enkele maan-
den aanhouden, ook al vermijdt de patiënt
elk contact met de stof. De kristallen on-
opzettelijk inslikken, vooral door kinderen,
kan angio-oedeem en ernstige spijsver-
teringsstoornissen veroorzaken. Gevallen
van astma en rinoconjunctivitis zijn in
principe zeldzamer.
Philippe Mauclet, met de
medewerking van Jean-Luc Halloy;
interuniversitaire bijeenkomst van
de Cercle de Pneumologie-Allergo-
logie de Langue Française
(CPALF);
Luik, 01.06.2013.
JS0627N
Het gele gevaar
Laten we even onze hersenen pijnigen en proberen om het raad-
sel te ontrafelen dat ons werd voorgelegd door een patiënte
van 34 jaar. Behalve tijdens haar vakantie had ze herhaaldelijk
last van bronchitis. Dr. Jean-Luc Halloy (Centre Hospitalier Epi-
CURA, site Baudour
) begeleidt ons bij deze denkoefening.
Verboden in Europa
Dimethylfumaraat is een krachtig
schimmelwerend product dat niet al-
leen wordt gebruikt in de vorm van
kristallen, maar ook in een te verstui-
ven vorm. In heel wat producten uit
China treffen we het aan, want het
wordt gebruikt om schimmelvorming
te voorkomen tijdens de reis. In de Eu-
ropese Unie is het gebruik van dime-
thylfumaraat sinds 2008 verboden.
MEDISCH & WETENSCHAPPELIJK NIEUWS
Schoenendoos uit China met kleine zakjes dimethylfumaraatkristallen.
Het toeval kan soms
een handje helpen, net
als multidisciplinariteit
natuurlijk.