background image
Madde kötüye kullan>m> bozukluklar> (MKKB) psikolojik s>k>nt>ya (örn. depresyon,
anksiyete), sosyal disfonksiyon (yani ifl ve iliflki kayb>) ve biyolojik etkilere (örn. kara-
ci¤er hasar>, abseler) sebep olan maddelerin (yani alkol, kokain, opiatlar vb) kullan>l-
mas> ve kötüye kullan>lmas>yla iliflkili genifl bir kategorideki bozukluklard>r. Ruhsal
Bozukluklar için Tan> ve 4. Bask> (DSM- IV- TR) bu kategoriyi mad-
de kullan>m>yla ilgili spesifik tipte problemler ve madde taraf>ndan indüklenen bozuk-
luklar>n kendileri olmak üzere ikiye böler. Entoksikasyon ve kesilme halleri MKKB
spektrumu de¤erlendirilip tedavi ederken düflünülmesi gereken hallere örneklerdir.
M A D D E Y L E < L < fi K < L < B O Z U K L U K L A R
Madde Ba>ml>l>>
n
Her hangi bir maddeyi, olumsuz sonuçlarla iliflkili bir patern olmas>na ra¤men kul-
lanmaya ba¤l> oluflan fizyolojik, biliflsel ve davran>flsal belirtiler kümesidir.
n
DSM- IV madde ba¤>ml>l>¤> kriterlerini karfl>lamak için klinik olarak anlaml> bozul-
ma ya da s>k>nt>ya sebep olacak maladaptif bir kullan>m paterni olmal>d>r. Hasta
ayr>ca 12 ayl>k bir peryodda herhangi bir noktada afla¤>daki belirtilerden üçünü
karfl>lamal>d>r.
n
Tolerans: (ayn> etkiyi elde etmek için daha fazla maddeye ihtiyaç duyulmas> ya
da daha önceki etkin bir dozla etkide belirgin azalma olmas>).
n
Kesilme (karakteristik bir kesilme sendromu olmas> ya da kesilmeden uzak dur-
mak için maddenin kullan>lmas> paterni).
n
Bir maddeden niyetlenilenden fazla miktarda ya da daha uzun bir süre kullan>l-
mas> paterni.
n
Sebat eden bir arzulama ya da madde miktar>n> azaltmak için baflar>s>z çabalar
vard>r.
n
Fazla miktarda zaman maddeyi elde etmek, kullanmak ya da etkilerinden kur-
tulmak için harcan>r.
n
Maddeyi kullanmak için önemli sosyal mesleki ya da e¤lence aktiviteleri terk
edilir ya da azalt>l>r.
n
Maddenin fiziksel ya da mental sa¤l>k problemlerine sebep oldu¤u ya da bun-
lar> art>rd>¤> bilinmesine ra¤men madde kullan>m> devam eder.
Madde Kötüye Kullan>m>
Maladaptif madde kullan>m> paterni afla¤>dakilerden biri ya da birden fazlas>nda, kli-
nik olarak anlaml> bozulma ya da s>k>nt>ya sebep oldu¤unda ve 12 ayl>k bir peryod
içinde oldu¤unda tan> konur.
n
n> yapmas>na engel olan tekrarlayan mad-
de kullan>m> (akflamdan kalma sebebiyle ifle gidememe).
n
Fiziksel bir tehlike do¤uran durumlarda tekrarlayan madde kullan>m> (madde et-
kisi alt>nda iken araç sürme ya da makine kullanma).
Entoksikasyon
n
Entoksikasyon madde al>nd>ktan k>sa süre sonra geliflen ve bir medikal durum ya
da baflka bir mental bozuklu¤a ba¤l> geliflmeyen maladaptif ya da psikolojik de¤i-
fliklikler olarak tan>mlan>r.
420
PS
MADDE KÖTÜYE
KULLANIMI VE BA/IMLILI/I