86
NÖROLOJ< BAfiLIKLARI
NÖROFARMAKOLOJ<
N Ö R O F A R M A K O L O J < N < N T E M E L < L K E L E R <
Elektrokimyasal Gradyent
l olarak membran>n potasyum iyonlar>na geçirgenli-
¤i taraf>ndan belirlenir ve -70 mV'ye eflittir. Membran potansiyelindeki de¤iflikliklere
kap>l> iyon kanallar>n>n aç>lmas> ya da kapanmas> yoluyla bu iyonlar>n görece geçir-
genli¤indeki de¤ifliklikler sebep olur. Tablo 3-1'e bak>n>z.
(Tablo 3- 2)
nöronal membranda delikler oluflturan transmembran proteinlerdir.
Aç>k olduklar>nda spesifik iyonlar>n elektrokimyasal gradyent boyunca ak>fl>na izin ve-
rirler. Kanallar voltaj ya da ligand kap>l> olabilir.
n
Voltaj kap>l>: Membran voltaj>ndaki de¤ifliklik sonucunda aç>k ya da kapal>d>r.
Ço¤unlukla akson boynunda, akson boyunca ve akson terminalinde bulunur.
n
Ligand kap>l>: Nörotransmitter ba¤lanmas> sonucunda aç>l>r ya da kapan>r. Ço-
¤unlukla dendritler ve hücre gövdesinde bulunur.
Aksiyon Potansiyelleri
Bir aksiyon potansiyeli (AP) ya hep ya hiç kural>na uyan, büyük amplitüdlü, k>sa sü-
reli ve kendi kendine yay>lan bir membran depolarizasyonudur. AP, lokal uyaranlar
nöronal membranda eflik de¤ere ulaflan bir bafllang>ç depolarizasyonuna sebep oldu-
¤unda oluflur. Eflik de¤er membran potansiyelinden yaklafl>k 15 mV daha pozitiftir.
n
Depolarizasyona sodyum kanal> aktivasyonuyla sodyum iyonlar>n>n hücreye girifli
arac>l>k eder (fiekil 3- 1).
n
Repolarizasyon hücre d>fl>na potasyum iyonu ç>k>fl>na sebep olan sodyum kanal>
inaktivasyonu ve potasyum kanal> aktivasyonu ile karakterizedir.
n
Bu durumda AP'ler üretilmez (mutlak refrakter) ya da AP üretmek için gerekli olan
eflik artm>flt>r (görece refrakter).
Sinaptik Transmisyon
n
Yay>lan bir AP presinaptik bölgeye eriflti¤inde:
n
Voltaj ba¤>ml> kalsiyum kanallar> aktive olur ve kalsiyum iyonlar> hücreye girer.
n
Veziküle ba¤l> nörotransmitter paketçikleri ekzositoz yoluyla sinaps içine sal>-
verilir.
n
Nörotransmitterler postsinaptik reseptörlere ba¤lan>r.
T A B L O 3 - 1 .
Membran Potansiyelinin Oluflmas>nda Yer Alan Anahtar Elektrolitler
<
YON
Na
+
K
+
Cl
+
Ca
2+
H
ÜCRE
<
Ç<
K
ONSANTRASYON
(mM)
10
100
10
2 x 10
-4
H
ÜCRE
D
IfiI
K
ONSANTRASYON
(mM)
100
5
105
4
Kanalopatiler
epizodik belirtilerle
prezante olurlar ve
s>kl>kla egzersiz gibi
tetikleyicileri vard>r
(Tablo 3-3).