background image
Befl adet lomber omur ayr> ayr> bulunan
omurlar>n en irileri olup yatay foraminalar>n
ve kostal fasetlerin yoklu¤u ile di¤erlerinden
ay>rd edilir. Omur gövdelerinin bir kenardan
öteki kenara kadar olan çap> ön-arka çaplar>n-
dan daha genifltir ve üst ve alt yüzeyler böb-
rek fleklinde olup hafifçe kama fleklinde olan
beflinci omur gövdesi hariç tutulursa hemen
hemen paralel konumdad>rlar. Üçgen fleklin-
deki vertebral foramina torasik omurlar>nkin-
den daha genifl, servikal omurlar>nkinden da-
ha dard>r.
Pediküller k>sa ve kal>n olup gövdenin üst
ve posterolateral yüzlerinden do¤ar; dolay>s>
ile üst vertebral çentik alt çentikten daha s>¤-
d>r. Laminalar k>sa ve genifl tabanl> olup dik-
dörtgen fleklinde ve hemen hemen yatay spi-
nal prosessuslar>
yapmak üzere orta hat üzerin-
de birbirlerine kavuflmaktad>r. Komflu lamina
ve spinal prosessuslar aras>ndaki aral>klar gö-
rece genifltir.
Artiküler prosessuslar pediküller ve lamina-
lar aras>ndaki sinaps noktalar>ndan dikey ola-
rak yukar> ve afla¤> do¤ru uzan>r. Üst fasetler
hafifçe içbükey olup e¤rilmifl ve karfl>l>kl> bir
konum alm>fl üstteki omurun alt fasetlerini
karfl>layacak flekilde posteromediale bakmak-
tad>r. Bu düzen bir k>s>m fleksiyon ve ekstan-
siyona izin verirken pek az rotasyona izin ve-
rir. Üst üç lomber omurun yatay prosessuslar>
uzun ve silindirik iken dördüncü ve özellikle
beflinci omurunkiler daha piramidaldir.
Her yatay prosessusun taban>na yak>n bir
yerde küçük aksesuvar prosessuslar; üst artikü-
ler prosessuslar>n arka kenarlar>ndan do¤an
di¤er küçük, yuvarlak mamiller prosessuslar
vard>r. Bunlardan ilki gerçek yatay prosessus-
lar> (veya bunlar>n tepelerini) temsil ediyor
olabilir, zira yatay prosessus ad> da verilen
bunlar>n birço¤u asl>nda kostal elemanlard>r.
Birinci lomber omurgada bu elemanlar bazen
lomber kaburga halinde geliflmeye u¤rar.
Beflinci lomber omur atipiktir. Bu omur en
iri omur olup gövdesi önde daha uzundur ve
alt artiküler fasetleri hemen hemen tamamen öne
bakmakta olup birbirlerinden çok daha genifl bir fle-
kilde ayr>lm>flt>r; bunlar>n yatay prosessuslar>n>n
güdük kökleri gövdenin posterolateral bölümleri ve
pediküllerin tüm lateral yüzeyleri ile devam etmek-
tedir.
aksisten sakruma kadar
birbirine komflu omur gövdelerinin aralar>na yerlefl-
mifl olup güçlü ba¤lar ve esnek tamponlar (amorti-
sörler) sa¤layan ileri derecede güçlü fibrokartilaji-
nöz yap>lard>r. Disk d>flta yer alan konsantrik (bul-
bus gibi) fibröz doku katmanlar> yani anulus fibrozus
(birbirine bitiflik katmanlar>n lifleri burkulmaya kar-
fl> gösterilen dirence katk>da bulunmak için oblik fa-
kat z>t yönde düzenlenmifltir) ile merkezde yer alan
ve nukleus pulpozus ad> verilen esnek ve hamur gibi
bir bölgeden oluflmufltur. Disklerin kan ve sinir des-
tekleri önemsizdir. Annüler lifler bir travma veya
hastal>k sonucu zedelenecek olursa içerdeki nukleus
pulpozus buradan d>flar> sarkabilir ve ilgili sinir ve
damar yap>lar>na bas>nç uygulayabilir.
Eriflkin ve sa¤l>kl> bir kiflide intervertebral disk-
ler omurga sütunu boyunun hemen hemen %25'in-
den sorumludur; bunlar üst torasik bölgede en ince
iken lomber bölgede en kal>n haldedir. Dikey kesit-
te lomber diskler görece kama biçiminde olup kal>n
kenarlar> önde yer al>r. Omurgan>n öne do¤ru d>fl-
bükeyli¤inin nedeni lomber omurlar>n ön ve arka
uzunluklar> aras>ndaki farktan ziyade disklerin biçi-
mine ba¤l>d>r. Lumbosakral disklerin daha fazla ka-
ma biçiminde olmas> belirgin lumbosakral aç>lan-
man>n etkilerini en aza indirmeye yard>mc> olur.
Yafl>n ilerlemesi ile nukleus pulpozus de¤ifliklik-
lere u¤rar; su içeri¤i azal>r, mukoid yatak giderek
yerine fibrokartilaja b>rak>r ve en sonunda bir anu-
lus fibrozus halini al>r. Bunun sonucunda her diskin
boyunda olan kay>p küçük miktarda ise de bu ka-
y>plar>n toplam> omurga boyunca 2-3 cm'lik bir k>-
salmaya neden olabilir.
BÖLÜM
I
LEVHA
15
17
S
Lomber Omurlar ve
Lomber Omurlar ve
Anulus fibrozus
Nukleus pulpozus
Gövde
Pedikül
Yatay
prosessus
Üst artiküler
prosessus
Mamiller prosessus
Üst artiküler prosessus
Mamiller prosessus
Yatay prosessus
Alt artiküler
prosessus
Spinal
prosessus
Alt
vertebral
çentik
Üst ver-
tebral
çentik
foramen
Lomber omurlar
(yandan görünüm)
Lamina
Spinal prosessus
2. lomber omur
(üstten görünüm)
Üst artiküler
prosessus
Mamiller
prosessus
Spinal
prosessus
Yatay
prosessus
Aksesuvar
prosessus
Alt artiküler
prosessus
3. ve 4. lomber omurlar
(arkadan görünüm)
Vertebral foramen