iii
Sonralar> Yale Üniversitesinde Fizyoloji Sterling Profesörü olan John F. Fulton, M.D.'nin, Mart 1953'de The
Netter Collection of Medical Illustrations Cilt I'in ilk bask>s>na önsöz yazarken bu önsözün 30 y>l sonra da ge-
çerli olaca¤> konusunda bir düflüncesi oldu¤unu sanm>yorum. Bu önsözü buraya almam>z>n nedeni kitab>n
devaml>l>¤>n> sürdürmek olup The Netter Collection of Medical Illustrations'>n bir dizi yeni bask>s>nda önce-
likle neyin gözetildi¤ini anlatman>n daha iyi bir yolu da bulunmamaktad>r.
ndaki ilk kitaplar nadir olarak yeterli ölçüde resim içermekte
olup bunun nedeni, mumyalama sanat>n>n bilinmesine karfl>n bu ifllemin beyin ve omurili¤in korunmas> için
ender olarak kullan>lm>fl olmas>d>r. Bu ise bir anatomist veya patolo¤un beyini incelemek için açt>¤> zaman
bu dokunun genellikle yumuflam>fl ve bozulmufl olmas>na ve anatomik incelemeler için uygun olmamas>na
neden olmufltur. Beyin yap>lar>n>n ilk yeterli resimleri 1543'de yay>nlanan Andreas Vesalius'un Fabrica's>nda
bulunmaktad>r. Bu yazara ait, sinir sistemini temsil eden levhalar ana yap>lar>n birço¤unu içeriyorsa da sul-
kuslar düz halde olup hemisferlerin kendileri de az çok büzülmüfl bir görünümdedir. Bununla beraber Vesa-
lius, beyincik, beyin ventrikülleri ve kafa sinirlerinin ço¤u dahil insan beyinin ana yap>lar>n>n resimlerini çiz-
mifltir.
Daha sonra yap>lan kefliflerde serebral ventriküllerin Vesalius'dan y>llarca önce Leonardo'nun el yazma-
lar>nda çok daha ayr>nt>l> bir flekilde çizilmifl oldu¤unu ortaya koymufltur. Leonardo ventrikül sistemine bal-
mumu enjekte etmifl ve bunu saran kortikal dokuyu eriterek ventriküllerin do¤ru bir kal>b>n> ç>kart>p bunu
not defterine çizmifltir; öte yandan, bu mükemmel resimler maalesef hemen hemen dörtyüz y>l topluma mal
olmam>flt>r.
Merkezi sinir sisteminin çeflitli bölümlerinin anatomik resimlerini çizen di¤er birçok onalt>nc> yüzy>l ana-
tomisti bulunmaktad>r. Bunlardan, vagus dahil kafa sinirlerine ait levhalar> çizen Eustachio bu yap>lar> re-
simleyen Vesalius'dan sonraki önemli bir ilerlemeyi temsil eder. Daha sonra, Ghirlandajo'nun torunu olan ve
daha çok Vidius ad>yla tan>nan (ad>n>n Latince flekli) Florentine Guidi, ailesinden miras kalan ressaml>k ye-
tene¤ini kullanm>fl ve resimli bir anatomi ve bir cerrahi kitab> haz>rlam>flt>r. Vidius'un ça¤dafl> olan Costan-
zo Valorio 1573'de optik sinirler hakk>nda bir monograf yay>nlam>fl olup bu kitap kendisinden önce yay>n-
lanm>fl bütün resimlerden çok daha do¤ru bir flekilde beyin taban>n> gösteren bir resim içermektedir. Bu re-
sim ancak 1674'de Thomas Willis'in Cerebri anatome'sinde bulunan meflhur levha taraf>ndan afl>lm>flt>r. Hala
Willis'in ad>n> tafl>yan damar poligonunu gösteren bu resim, Londra'da Sir Charles Scarborough'nun anato-
mi bölümünde asistan olarak çal>fl>rken kan damarlar>na enjeksiyon yapma tekni¤ini ö¤renen genç Christop-
her Wren taraf>ndan çizilmifltir. Wren bu yeni yöntemi Oxford'a tafl>m>fl olup bu arter poligonunun Willis ye-
rine Wren taraf>ndan keflfedilmifl oldu¤undan daima kuflku duymuflumdur.
Onyedi ve onsekizinci yüzy>llarda, Vieussens (1685) ve Ridley (1695) taraf>ndan yay>nlanan monografi-
lerde oldu¤u gibi beyin ve omurili¤e ait di¤er bir grup kayda de¤er resim bulunmaktad>r. Onsekizinci yüz-
y>lda sinir sisteminin en dikkate de¤er levhalar> Jan Ladmiral ve Jacques Fabian Gautier d'Agoty taraf>ndan
çizilmifl renkli resimlerdir. Bu ressamlar taraf>ndan kullan>lan renklendirme ifllemi, bunlar>n her ikisinin de
kendi keflifleri oldu¤unu iddia etmelerine karfl>n olas>l>kla German LeBlon'a aittir, zira bu ressamlar>n her iki-
si de LeBlon'un asistan> olarak kendisiyle çal>flm>fllard>r.
Ondokuzuncu yüzy>l boyunca sinir sisteminin anatomik resimlendirilmesi hakk>nda pek az ilerleme kay-
dedilmiflse de burada bir anatomist olmaktan ziyade bir ressam olan ve genellikle söylendi¤ine göre anato-
mik resimleri kendi eliyle renklendiren Charles Bell'in haz>rlad>¤> levhalara iflaret etmek gerekir. Bunun ya-
n>nda Cruveilhier'in levhalar>n> da belirtmek gerekmektedir. Bu yazar taraf>ndan çizilen merkezi sinir siste-
mi tümörleri resimleri o zamana kadar çizilmifl veya o zamandan bu zamana yay>nlanm>fl en mükemmel re-
simlerdir.
Modern ça¤>n bafllamas>yla elle boyama büyük ölçüde ortadan kalkm>fl ve yerini Spalteholtz gibi Alman
anatomistlerin kulland>¤> üç renkli ifllemlemeye b>rakm>flt>r. Dr. Frank H. Netter'in güzel resimlerinden olu-
flan bu cilt, sinir sistemine ait yap> iliflkilerini dikkat ve do¤rulukla sunabilmek için günümüzdeki her ça¤dafl
ayg>t> kullanm>flt>r. Görsel yard>m>n bir e¤itim yard>m> olarak yaz>l> sözcüklere efllik etmesinin büyük de¤er
kazand>¤> günümüzde bu zarif ve son derece gerçekçi resimler, sinir sisteminin ifllevlerini ö¤retmek veya ö¤-
renmek isteyen herkese kendini sunmaktad>r. T>p tarihi içinde yer alan ve hatta hekim de olmayabilen çok
say>da sanatç>n>n eserlerinin mükemmeli¤i aç>s>ndan kal>c> bir sayg> ve takdir kazanm>fl olmalar>na karfl>n
sunulan bu çok iyi resimlenmifl çizim koleksiyonu ressam ve hekim kimli¤inin tek bir kiflide toplanm>fl olma-
s>n>n ürünüdür. Dr. Netter'in yap>lar>n ifllevleri hakk>ndaki bilgisi bu yap>lar>n çizimlerine netlik kazand>ran
ana etkendir.
Önsöz